Abramovich là ai? Abramovich là tỷ phú Nga gốc Do Thái, sinh năm1966 tại Saratov, Nga. Ông mang quốc tịch Nga và Israel, chủ CLB Chelsea.
Roman Abramovich nổi tiếng là vị chủ tịch quyền lực mà bất cứ CLB bóng đá nào cũng mơ ước. Là người xuất hiện như vị thần đèn vào một ngày mùa hè năm 2003 để biến cô vịt xấu xí Chelsea từ một đội bóng tầm trung trở thành một trong những đội bóng vĩ đại nhất kỉ nguyên Premier League (Anh), một trong 4 đội bóng có lượng CĐV hùng hậu nhất thế giới và một thương hiệu đang ngày càng lớn mạnh trên toàn cầu.
Roman Abramovich trước mắt mọi người là một nhà tài phiệt lắm tiền có thể mua bất cứ cầu thủ nào ông muốn, sa thải bất cứ HLV ông thấy không ưa và có một gia sản kếch xù với phi thuyền, máy bay, đại loại như vậy…
Abramovich là tỉ phú giàu lên nhờ trục lợi từ quá trình tư hữu hóa tài sản sau sự sụp đổ của Liên Xô hồi thập niên 1990. Nhưng ông không phải con nhà dòng dõi cao sang, mà thực sự đi lên từ số không.
Sinh ở Saratov, phía bắc nước Nga, Abramovich sớm mồ côi cả cha lẫn mẹ từ lúc lên 2. Mẹ ông, Irina, qua đời vì sơ suất của bác sĩ trong quá trình phá thai, còn cha ông, Arkady, tử nạn vì sự cố lao động.
Được gửi tới cô nhi viện, Abramovich lại trở thành nạn nhân bất đắc dĩ của nạn bài Do Thái, một vấn nạn nhức nhối trong hệ thống xã hội cũ. Thái độ miệt thị và tư tưởng phân biệt nghiêm trọng tới nỗi Abramovich cực kỳ nhạy cảm với chuyển động xung quanh.
Ông luôn cố gắng thu mình và nở nụ cười trông có vẻ thân thiện, song thực chất vô cùng gượng gạo trong lòng. Có làm như thế, Abramovich mới tồn tại.
Sau này, bác ruột Leib đón Abra về nuôi ở Ukhta, cách thủ đô Matxcơva hơn 1.100km về phía đông bắc. Chưa bao giờ là nhân vật nổi trội trên lĩnh vực học thuật, nhưng Abramovich sớm cho thấy dòng máu Do Thái chảy trong huyết quản ông luôn đem tới sự khác biệt so với phần còn lại.
Ukhta là khu vực tự quản của cựu tù nhân chính trị. Phần lớn các hộ gia đình đều sinh hoạt bằng trao đổi hàng hóa và dịch vụ khép kín. Sớm nhận thức đặc điểm của hình thái kinh tế mới, Abramovich đã âm thầm tuồn hàng từ xưởng gỗ nhà bác Leib bán ra ngoài chợ đen ăn chênh lệch “cắt cổ”.
Giới thương lái trong vùng gọi Abramovich là “nesun”, nghĩa là “đứa con của mặt trời”. Abramovich ở đâu, tiền chảy về tới đó theo công thức: lấy của công, bán ra chợ tư nhân và hưởng lợi nhuận chợ đen.
Các khu chợ ở Nga nhẵn mặt Abramovich. Ông buôn mọi thứ kiếm ra tiền, từ búp bê, xì gà và cả dịch vụ… cho thuê vệ sĩ. Cũng cần nói thêm là nhờ chính sách cải cách của Mikhail Gorbachev cầm quyền phát động mà những tay “buôn thúng bán mẹt” như Abramovich mới đổi đời.
Nhưng tất cả việc kinh doanh tới lúc đó chỉ là nhỏ lẻ. Muốn “hóa rồng”, Abramovich phải dấn thân vào sự nghiệp dầu mỏ, mặt hàng độc quyền và siêu lợi nhuận.
Thoát kiếp “cò con”, Abramovich mua những thùng dầu thô Xô viết giá rẻ đầu tiên trong thời kỳ nhá nhem rồi bán ra, thu về những đồng USD đầy quyền lực. Việc làm ăn đó buộc ông phải xây dựng cho mình những quan hệ trong giới chính trị.
Abramovich kết thân với Boris Berezovsky, một tay tài phiệt thân tín của gia đình Yeltsin. Năm 1995, ở tuổi 29, Abramovich và Berezovsky chung vốn mua 51% công ty dầu mỏ nhà nước Sibneft với phí chuyển nhượng ước tính khoảng 200 triệu USD.
Để hiểu mức lợi nhuận của thương vụ đó, giá trị vốn hóa thị trường của Sibneft (nay đã đổi tên là Gazprom Neft) hiện là 120 tỉ USD!
Bây giờ dù muốn hay không, Abramovich cũng phải dấn sâu hơn vào cuộc chơi chính trị vì ông đang kiếm tiền nhờ sự bảo hộ từ các chính trị gia.
Năm 1999, ngay sau khi Vladimir Putin đắc cử tổng thống, Abramovich đã có những động thái nhằm lấy lòng người quyền lực nhất nước Nga. Ông góp tiền cho các chiến dịch tranh cử và tự mình ứng cử vị trí tỉnh trưởng Chukhotka tại Siberia, vùng đất cằn cỗi chó ăn đá, gà ăn sỏi.
Đó là một nước cờ nhất cử lưỡng tiện: Abramovich có thể lấy lòng chính quyền trung ương bằng cách bỏ tiền của ông đầu tư cho “vùng sâu vùng xa”, đồng thời thuế thu nhập tại Chukhotka thuộc diện ưu đãi nhất ở Nga.
Tới năm 2000, chính sách ở Kremlin thay đổi, ông Putin phát đi một thông điệp dứt khoát với giới nhà giàu mới: Nếu muốn kiếm tiền, họ phải tránh xa chính trị. Abramovich bắt đầu bán dần các cổ phần của ông ở Nga, cũng là lúc ông mua lại Chelsea, đang bên bờ vực phá sản, động thái mà nhiều nhà bình luận cho rằng là một hình thức “tị nạn chính trị vô thời hạn”.
Abramovich từng dự khán một trận đấu của Manchester United hồi tháng 4/2002, rồi còn được đích thân Rio Ferdinand lái xe chở ra sân bay, nhưng Chelsea đã được chọn, một phần quan trọng vì đội bóng trú quân ở London.
Chỉ có những đô thị xa hoa như thế mới có thể thỏa mãn một người sở hữu khối tài sản 10 tỉ USD như Abramovich. Với ông, bóng đá thuần túy là công cụ giải trí.
Abramovich là ai? Abrahamovich làm giàu thế nào
Abramovich có được số tiền của mình phần lớn nhờ các tài sản mua được với giá rẻ trong chương trình tư nhân hóa các công ty nhà nước của Boris Nikolayevich Yeltsin khoảng giữa thập kỷ 1990. Với sự hỗ trợ từ phía Boris Abramovich Berezovsky, người sau này là đối tác của ông, ông trở thành người nắm đa số cổ phần trong Sibneft, một công ty dầu mỏ lớn. Sau đó ông tiếp tục mua các công ty nhôm từ các nhà đầu tư tư nhân và sáp nhập chúng vào công ty kim loại Oleg Deripaska hình thành nên RUSAL (Công ty nhôm Nga), công ty sản xuất nhôm lớn thứ hai thế giới.
Abramovich và Berezovsky có được một nửa số cổ phần của mình trong Sibneft thông qua cái gọi là chương trình “đổi nợ lấy cổ phần”, trong đó số tiền thế chấp của nhà nước và sau này là các cổ phần được bán ra trong nhiều doanh nghiệp lớn được đổi lấy các khoản vay nợ của chính phủ. Nửa số cổ phần còn lại của công ty được tư nhân hóa thông qua hàng loạt các phiên bán đấu giá ở thời điểm giữa thập kỷ 1990.
Năm 1999 Abramovich trúng cử vào Duma Quốc gia với tư cách đại diện cho Khu vực tự trị Chukotka, một vùng nghèo đói ở Viễn Đông Nga. Ông khởi động chương trình từ thiện Pole of Hope nhằm giúp đỡ người dân Chukotka, đặc biệt là trẻ em và vào tháng 12 năm 2000 được bầu làm Toàn quyền Chukotka, thay thế cho vị Toàn quyền tham nhũng cũ là Alexander Nazarov. Từ đó ông đã đầu tư hàng trăm triệu dollar vào Chukotka, như xây trường đại học, bệnh viện, trường mẫu giáo và các khách sạn tại Anadyr, sửa chữa sân bay và đầu tư xây mới hoặc sửa chữa các ngôi trường ở nhiều thị trấn và làng mạc. Ông cũng sử dụng Chukotka làm nơi lách thuế cho Sibneft, dù công ty của ông đầu tư phần lớn số thuế giảm được vào trong vùng, và đầu tư tìm kiếm dầu mỏ tại đó như một phần trong chiến dịch phát triển kinh tế của vùng. Abramovich nói rằng ông sẽ không ra tranh cử chức Toàn quyền thêm một lần nữa sau khi kết thúc nhiệm kỳ năm 2005, bởi vì việc đó “quá tốn kém” – và ông cũng hiếm khi đến đây. Tuy nhiên, Tổng thống Nga Vladimir Vladimirovich Putin đã thay đổi pháp luật để hủy bỏ các cuộc bầu cử Toàn quyền địa phương, và vào ngày 21 tháng 10 năm 2005 Abramovich được tái chỉ định thêm một nhiệm kỳ nữa. Năm 2006 Abramovich đã sử dụng quyền lực Toàn quyền của mình nhằm gỡ tội cho nhà thám hiểm Karl Bushby, người đã bị trục xuất khỏi vùng này vì tội xâm phạm biên giới sau khi đi bộ từ Alaska vào Nga trong nỗ lực đi bộ vòng quanh thế giới.
Tháng 5 năm 2006 ông thông báo kế hoạch mua 40% tiền vốn trong Evraz, một trong những công ty sản xuất thép lớn nhất nước Nga, với giá 3 tỷ đô la – khoản đầu tư lớn đầu tiên của ông vào Nga từ khi ông bán các công ty nhôm và dầu mỏ của mình.
Ông được xếp hạng là người giàu thứ hai tại Anh trong Sunday Times Rich List 2006, với tài sản ước tính 10,8 tỷ bảng Anh. Abramovich được xếp vào danh sách này vì ông sở hữu các bất động sản tại Luân Đôn và Sussex.
Ông có bảy dinh thự ở Anh, ba dinh thự ở Pháp, 3.600m² đất ở ngoại ô Moscow, hai xe BMW, ba xe Mercedes và một xe Volkswagen Golf. Năm 2010 ông đã kiếm được 5 triệu USD ở Anh và có 115 triệu USD tiền mặt tại 22 tài khoản ngân hàng ở Nga.
Ông có tới bảy “phương tiện đi lại”, chưa kể chiếc thuyền buồn siêu sang và chiếc máy bay riêng. Chiếc thuyền buồm Eclipse là một trong những chiếc lớn nhất thế giới, với đầy đủ sự xa hoa mà con người có thể tưởng tượng ra: bãi đỗ trực thăng, chiếc tàu ngầm mini hoạt động trong trường hợp khẩn cấp và hệ thống laser chống các tay chụp ảnh trộm. Ông còn sở hữu chiếc Boeing 767, mà theo tạp chí Fians năm 2010 là chiếc máy bay riêng mắc nhất ở Nga, với chi phí nội thất khoảng 100 triệu USD.
Abramovich là ai? Abramovich và Putin
Phương Tây cho rằng Abramovich và Putin có mối quan hệ mật thiết. Ông là đồng minh cực thân của Tổng thống Nga.
Abramovich là cổ đông lớn nhất của Evraz Plc, nhà sản xuất thép lớn thứ hai của Nga, đồng thời ông còn là chủ sở hữu câu lạc bộ bóng đá Chelsea của London. Năm 2005, Abramovich là tỉ phú đầu tiên được Điện Kremlin cho phép bán công ty dầu khí của ông ta cho một tập đoàn nhà nước. Abramovich kiếm được 13 tỉ USD trong thoả thuận được Tổng thống Vladimir Putin phê duyệt.
“Không có một đầu sỏ chính trị nào vẫn được chấp nhận ở Phương Tây mà có quan hệ gần gũi và được ông Putin tin tưởng hơn Abramovich” – Mikhail Khodorkovsky, cựu trùm dầu mỏ, hiện là nhân vật đối lập của Điện Kremlin và không có quan hệ bạn bè gì với Abramovich, nói. Trong khi đó, người phát ngôn của Abramovich gọi mối quan hệ với Tổng thống Putin là “chính thức và chuyên nghiệp”.
Mặc dù Roman Abramovich có những đặc quyền trong việc tiếp xúc với Tổng thống Nga Vladimir Putin, nhưng năm 2012 tòa án Anh phán quyết ông chủ Chelsea chẳng có ảnh hưởng lớn nào với người đứng đầu điện Kremlin.
Thẩm phán tòa án Anh đã đưa ra phán quyết trên, sau khi bác đơn kiện của đại gia Nga Boris Berezovsky (năm 2013 đã tự vẫn) chống lại Roman Abramovich. Berezovsky cáo buộc Abramovich phạm tội tống tiền, lạm dụng tín nhiệm và phá hợp đồng, đồng thời nói rằng Abramovich đã đe dọa mình phải bán cổ phiếu trong công ty dầu Sibneft của Nga.
Thẩm phán Anh đã đưa ra các nhận xét: “Không có cơ sở bằng chứng nào ủng hộ cáo buộc rằng Abramovich đã thao túng hoặc gây ảnh hưởng với Tổng thống Putin hay các quan chức trong chính quyền của ông, theo những cách thức giúp Abramovich đạt được mục tiêu thương mại. Tôi giả định rằng trong một số trường hợp, Tổng thống Putin có cân nhắc quan điểm của Abramovich khi đưa ra quyết định. Nhưng việc Abramovic ở vào vị thế có thể gây sức ép với Tổng thống là không có căn cứ”.
