Nguyên nhân dẫn đến bệnh thấp tim là do các vi khuẩn thuộc nhóm liên cầu, đặc biệt sau viêm họng do liên cầu từ vài tuần đến vài tháng, dẫn đến tổn thương các cấu trúc van tim, tiến triển dần gây dày, co kéo, vôi hóa tổ chức van tim.
Bệnh thấp tim còn gọi là bệnh thấp khớp cấp, sốt thấp (rheumatic ferver), là một bệnh viêm cấp tính có tính chất toàn thân (liên quan đến miễn dịch) chỉ xảy ra sau một hay nhiều đợt viêm họng do liên cầu beta tan huyết nhóm A. Đây là bệnh thường gặp ở trẻ đang độ tuổi đi học (5-15 tuổi). Ngoài tổn thương tim, bệnh còn gây tổn thương khớp, tổ chức liên kết dưới da, đôi khi thấy tổn thương não.
Tuy nhiên, không phải tất cả những trẻ bị viêm họng đều bị thấp tim, khoảng 3% trẻ bị viêm họng mắc bệnh này. Sau đợt viêm họng do liên cầu khuẩn, các cơ quan khác bắt đầu bị tổn thương. Bệnh biểu hiện bằng một hội chứng bao gồm: viêm đa khớp, viêm tim, hạt dưới da, ban đỏ vòng.
Khi con bị viêm họng, phụ huynh nên đưa cháu đi khám và điều trị theo chỉ định của bác sĩ để bệnh nhanh khỏi và tránh tái phát.
Cho đến nay vẫn còn chưa rõ ràng cho dù các nhà khoa học đã chứng minh nhiễm khuẩn streptococcus ở họng và đường hô hấp trên đóng vai trò quyết định.
Bệnh sốt thấp thường xẩy ra 2 tuần sau thời kỳ viêm họng. Đây là thời gian đủ để đáp ứng miễn dịch xẩy ra do kháng nguyên của vi khuẩn hình thành kháng thể chống lại nhiễm khuẩn.
Tuy nhiên ngay trong thời điểm đó, phản ứng miễn dịch lại gây tổn thương tổ chức liên kết của tim và hàng loạt các cơ quan khác. Người ta cho rằng các kháng thể chống lại các kháng nguyên của vi khuẩn có phản ứng chéo với các kháng nguyên tương tự tìm thấy trong tim người và tổ chức liên kết ở các nơi khác.
Tỷ lệ mắc bệnh khoảng 3% sau viêm họng do liên cầu khuẩn, điều này chứng tỏ chỉ một số người có các kháng nguyên tương tự như của liên cầu. Các kháng nguyên đó là:
+ Thành phần hyaluronat trong glycoprotein của van tim giống với hyaluoronat của màng liên cầu.
+ Màng sợi cơ tim giống với kháng nguyên của màng liên cầu.
+ Myosin của cơ tim giống với protein M của liên cầu là độc tố chính của liên cầu tan huyết nhóm A.
Ở tất cả bệnh nhân thấp tim đều thấy kháng thể kháng liên cầu khuẩn được gọi là ASLO hay ASO (antistreptolysin-O ) và hyaluronidase. Chứng tỏ là bệnh nhân đang trong tình trạng nhiễm khuẩn. Tuy nhiên chuẩn độ kháng thể này không phải là xét nghiệm cơ bản vì trong một số trường hợp ASO cũng tăng trước khi có sốt thấp hay gặp ở những người dễ cảm thụ khi có những biến đổi về tim như trong nhồi máu cơ tim.
Ngoài đáp ứng miễn dịch thể , trong thấp tim còn có đáp ứng miễn dịch trung gian tế bào (cell mediated immune reaction ) liên quan đến tế bào lympho T và đại thực bào, cho nên các tổn thương tim có thể do cả hai cơ chế đều cùng xảy ra.
