PD-1 là gì? PD-1 đang là đỉnh cao của khoa học và làm thay đổi việc điều trị ung thư. Được phê duyệt lần đầu tiên tại Mỹ vào năm 2014, PD-1 đã tăng khả năng sống sót cho nhiều bệnh nhân ung thư. Tuy nhiên, giá PD-1 cũng vô cùng đắt đỏ.
PD-1 và PD-L1 là các loại protein được tìm thấy trên các tế bào trong cơ thể bạn. PD-1, một loại protein được tìm thấy trên các tế bào T (một loại tế bào miễn dịch) giúp kiểm soát các phản ứng miễn dịch của cơ thể. Khi PD-1 liên kết với một protein khác gọi là PD-L1 ( một loại protein được tìm thấy trên một số tế bào bình thường (và ung thư), nó giúp giữ cho các tế bào T không giết chết các tế bào khác, bao gồm cả các tế bào ung thư.
Một số loại thuốc chống ung thư, được gọi là chất ức chế điểm kiểm soát miễn dịch (Immune checkpoint-còn gọi là ức chế chốt kiểm miễn dịch), được sử dụng để chặn PD-1. Khi protein này bị chặn, hệ thống “phanh” trên hệ thống miễn dịch được giải phóng và khả năng tiêu diệt tế bào ung thư của tế bào T sẽ tăng lên.
Hai tác giả tìm ra liệu pháp miễn dịch này là James P.Allison (Mỹ) và Tasuku Honjo (Nhật Bản) đã giành giải Nobel Y học 2018. Đây là liệu pháp dựa trên cơ chế ức chế chốt kiểm soát miễn dịch ở tế bào ung thư để dùng tế bào T tiêu diệt tế bào ung thư. Các loại thuốc điều chế từ những kháng thể đơn dòng nhằm hóa giải, ức chế các chốt kiểm để trị ung thư, như Ipilimumab (Yervoy), pembrolizumab (Keytruda), nivolumab (Opdivo), atezolizumab (Tecentriq).
Đây là liệu pháp đắt tiền nên chỉ sử dụng cho những bệnh nhân khi các phương pháp cổ điển không đáp ứng. Tại Việt Nam có giá khoảng 62 triệu đồng/lọ thuốc. Còn tại Mỹ người ta ghi nhận một liệu trình điều trị miễn dịch trong 1 số bệnh có thể chỉ định tốn cả 100 nghìn USD.
Mặc dù các hiệu quả tích cực này không xuất hiện ở mọi người bệnh, chỉ khoảng 15-20% bệnh nhân ung thư có phản ứng tốt với liệu pháp điều trị miễn dịch. Song cũng phải nói thêm, những người bệnh bị ung thư phải qua hóa trị chưa bao giờ đạt được tình trạng hồi phục sức khỏe như vậy.
Điểm khác biệt rõ nhất của liệu pháp này chính là trong quá trình trị liệu miễn dịch, chỉ tế bào ác tính bị tiêu diệt mà không có chuyện tế bào khỏe mạnh bị “giết nhầm”, một điều có thể xảy ra trong các liệu pháp điều trị khác. Đó là lý do khiến điều trị miễn dịch trở nên hấp dẫn hơn, và cũng là điều khiến công trình nghiên cứu của hai ông Allison và Honjo trở nên quan trọng đến vậy.
Hiện cũng đang có rất nhiều nghiên cứu liên quan liệu pháp miễn dịch này đang được tiến hành để tìm ra cách tốt nhất kết hợp các chất ức chế kiểm soát với nhau, và kết hợp với các liệu pháp điều trị tiêu chuẩn để giúp nhiều người bệnh hơn.
Tiến bộ đột biến nhất trong trị liệu miễn dịch cho tới nay được chứng minh bằng thực tế đơn giản cho thấy những loại thuốc này hoạt động vô cùng hiệu quả trong một số giai đoạn, ở một số người bệnh và với một số loại ung thư. Tuy nhiên một trong những thách thức lớn nhất là người ta vẫn chưa thể đi đến kết luận chính xác, rõ ràng vì sao chỉ một số người được điều trị tốt và người nào sẽ phản ứng tốt với phương pháp điều trị này.
