Quân đội Nga cải tổ thành cỗ máy chiến đấu hiện đại, hiệu quả và nguy hiểm như thế nào? 22 năm kể từ khi ông Putin trở thành Tổng thống, nước Nga đã tham gia 5 trận chiến để giải quyết mối lo an ninh.
Đó là Chiến tranh Chechnya lần thứ 2, Xung đột với Gruzia, Sáp nhập bán đảo Crimea, Nga tham chiến ở Syria và hiện tại là chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine.
Tổng thống Nga Vladimir Putin đã mô tả cuộc tấn công Ukraine của đất nước ông là một “hoạt động quân sự đặc biệt”. Nhưng ngay từ đầu, đây không phải là một chiến dịch quân sự quy mô hạn hẹp, hạn chế mà là cuộc chiến toàn diện.
Chiến dịch này được một số người gọi là “Chiến dịch Z”, dựa trên ký hiệu chữ cái “Z” đặc biệt trên các phương tiện hỗ trợ và quân sự của Nga. Và đây là chiến dịch quân sự lớn nhất và phức tạp nhất do Moscow tổ chức kể từ cuộc chiến Afghanistan năm 1979.
Đây cũng là cơ hội đầu tiên mà thế giới có được để chứng kiến toàn bộ lực lượng của cỗ máy quân sự kiểu mới của Nga – một lực lượng chiến đấu chuyên nghiệp, hiện đại hóa đã được tân trang hoàn toàn kể từ cuộc chiến năm 2008 của Nga với Gruzia.
Mặc dù chiến thắng trong cuộc chiến đó, người Nga vẫn rất coi trọng hiệu suất chiến đấu của họ và bắt tay vào chiến dịch hiện đại hóa quốc phòng kéo dài hàng thập kỷ, được thúc đẩy bởi sự gia tăng lớn chi tiêu quân sự khoảng 700 tỷ USD.
Vì vậy, Nga đã học được gì từ cuộc xung đột đó về mặt quân sự, và chúng ta thấy nó diễn ra như thế nào trên chiến trường Ukraine?
Lực lượng Z và biệt kích Chechnya
Đọc thêm: Quân đội Chechnya là gì?
Cuộc tấn công hiện tại của Nga đang được thực hiện bởi hai tập đoàn quân “vũ khí kết hợp” mới ở các tỉnh phía tây và phía nam của Nga gần biên giới Ukraine, được thành lập sau khi Nga sáp nhập Crưm vào năm 2014. Các lực lượng này tích hợp các loại vũ khí khác nhau của quân đội – chẳng hạn như thiết giáp, bộ binh, tên lửa và pháo binh, không quân và công binh – và được ưu tiên trong chiến dịch cải tổ.
Làn sóng đầu tiên của lực lượng Nga bao gồm khoảng 60 tiểu đoàn chiến thuật (lên đến 60.000 quân), cũng như các binh sĩ đường không tinh nhuệ và lực lượng hoạt động đặc biệt, tên lửa tầm xa của lực lượng không quân (thực hiện các cuộc tấn công hạt nhân hoặc thông thường), và hải quân Nga.
Ngoài ra, Nga đã sử dụng dân quân ở các khu vực ly khai Donetsk và Luhansk – hai quân đoàn bao gồm khoảng 40.000 quân làm lực lượng tấn công chính ở miền đông Ukraine.
Giống như ở Syria, người Nga cũng đang sử dụng các đơn vị hoạt động đặc biệt để thực hiện các nhiệm vụ do thám, phá hoại giai đoạn sau chiến tuyến của kẻ thù và nhắm vào các nhà lãnh đạo chính trị và quân sự chủ chốt, có thể bao gồm cả Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy.
Cũng đáng chú ý là việc Nga sử dụng rộng rãi các đơn vị biệt kích Chechnya, thường được gọi là kadyrovtsy.
Nổi tiếng là những chiến binh khét tiếng, thiện chiến, có động cơ cao và tàn nhẫn, kadyrovtsy thường được sử dụng để gây sợ hãi cho các lực lượng đối lập. Các đơn vị Chechnya đã hỗ trợ hầu hết các chiến dịch quân sự gần đây của Nga ở nước ngoài, bao gồm Lebanon, Georgia và Syria. Trong năm 2014-15, một số “tình nguyện viên” người Chechnya đã chiến đấu cùng với phe ly khai thân Nga ở miền đông Ukraine.
Trong cuộc chiến hiện tại, kadyrovtsy có thể sẽ được sử dụng trong các hoạt động đô thị và trong các cuộc “truy quét an ninh” có hệ thống bên trong các vùng lãnh thổ do Nga chiếm đóng.
Các mục tiêu quân sự của Nga cho đến nay
Giai đoạn đầu của cuộc tấn công tập trung vào một số mục tiêu quân sự, bao gồm:
- nhiều đợt tấn công phối hợp tên lửa hành trình và các cuộc tấn công bằng pháo nhằm vào cơ sở hạ tầng quân sự của Ukraine (bao gồm sân bay, cơ sở lắp đặt radar, sở chỉ huy quân sự và tình báo, kho đạn, nhà máy lọc dầu và các cơ sở quân đội và hải quân)
- tấn công mạng quy mô lớn và chiến tranh điện tử
- các cuộc tấn công và đột kích đồng thời bằng đường không của lực lượng đặc biệt vào sâu bên trong Ukraine, bao gồm cả việc đánh chiếm sân bay Hostomel quan trọng về mặt chiến lược ở ngoại ô Kyiv
- một cuộc tấn công trực diện lớn ở Donetsk và Luhansk nhằm lôi kéo các lực lượng Ukraine vào một cuộc chiến phòng thủ kéo dài
- hải quân phong tỏa một phần các cảng của Ukraine
- đánh chiếm một số thành phố của Ukraine.
Mặc dù người Nga đã phải đối mặt với sự kháng cự gay gắt từ các lực lượng Ukraine, nhưng họ có những lợi thế quan trọng trên chiến trường, bao gồm ưu thế trên không và quyền kiểm soát đối với một số khu vực chiến lược. Việc tiến công quân sự đồng thời trên một số mặt trận cũng đã buộc quân đội Ukraine phải phản ứng theo cách rời rạc hơn và tập trung vào các hoạt động phòng thủ, cụ thể là ở các trung tâm đô thị lớn.
Bài học từ cuộc xung đột Gruzia
Một cuộc tấn công đa hướng như vậy sử dụng các hệ thống chiến đấu tinh vi đã không thể thực hiện được trong cuộc chiến kéo dài 5 ngày của Nga với Gruzia năm 2008. Mặc dù Nga giành chiến thắng trong cuộc chiến một cách nhanh chóng, nhưng nước này vẫn chịu tổn thất đáng kể. Cuộc xung đột đã bộc lộ những khiếm khuyết rõ ràng trong các lực lượng vũ trang của nó, mà phần lớn là sự tồn tại từ thời Liên Xô.
Ví dụ, quân đội Nga hầu như không sử dụng các loại vũ khí hoặc tên lửa hành trình có độ chính xác cao trong cuộc xung đột đó. Thay vào đó, nước này buộc phải triển khai các máy bay chiến thuật và chiến lược để đối phó với hệ thống phòng không mạnh mẽ của Gruzia, đã bắn hạ một số máy bay Nga.
Ở Ukraine, Nga hiện đang dựa vào các cuộc tấn công tầm xa, độ chính xác cao – từ trên không, trên biển và trên bộ – đã giảm thiểu rủi ro cho máy bay Nga.
Tại Gruzia, các xe tăng già cỗi của Nga và các loại xe bọc thép khác đã tiến vào các khu vực đô thị lớn và buộc phải tham gia vào các trận chiến kéo dài trên đường phố. Có những thất bại về hậu cần khác trên đường đến xung đột, với nhiều phương tiện bị hỏng hoặc gặp tai nạn trên đường.
Tại Ukraine, lực lượng Nga ban đầu có xu hướng bao vây các thành phố lớn trong nỗ lực gây áp lực buộc quân đội Ukraine phải rút quân. Người Nga cũng đang tăng cường các cuộc tấn công bằng tên lửa và trên không nhằm vào các mục tiêu đô thị.
Và trở lại năm 2008, người Nga không thể làm gì nhiều để ngăn chặn việc Mỹ cập cảng một tàu chiến ở Biển Đen như một sự phô trương sức mạnh gần nơi diễn ra chiến tranh.
Giờ đây, các nhóm tác chiến hải quân của Nga ở phía đông Địa Trung Hải đang ngăn chặn hiệu quả các hạm đội của Mỹ và NATO gây sức ép với người Nga trên bộ ở Ukraine.
Điều gì có thể xảy ra tiếp theo?
Nga và Ukraine đã đồng ý đàm phán về biên giới Belarus-Ukraine, nhưng Nga tuyên bố sẽ không ngừng cuộc tấn công.
Thật vậy, tuyên bố của họ trong đêm rằng họ đang đặt các lực lượng răn đe hạt nhân của mình trong tình trạng báo động cao, báo hiệu sự sẵn sàng để tăng cường cuộc tấn công quân sự của họ. Điện Kremlin đang cố gắng ngăn cản phương Tây hỗ trợ Ukraine và gây áp lực kinh tế nghiêm trọng lên Nga.
Để đẩy nhanh tiến độ, quân đội Nga cũng có khả năng sử dụng các vũ khí chết người khác, trong số đó có TOS-1, một loại súng phun lửa hạng nặng có khả năng bắn vũ khí nhiệt áp. Những vũ khí như vậy, từng được Nga sử dụng trong các cuộc xung đột Chechnya và Syria, sử dụng oxy để tạo ra một vụ nổ nhiệt độ cao.
Vì vậy, điều gì có thể xảy ra tiếp theo từ góc độ quân sự? Mục tiêu của Nga có thể sẽ là:
- củng cố quyền kiểm soát chiến lược của mình đối với lãnh thổ ở miền đông Ukraine
- bao vây và đánh bại các lực lượng Ukraine ở Donetsk và Luhansk và vượt qua Kharkiv, thành phố lớn thứ hai của Ukraine, nơi đang bị tấn công trực tiếp (hiện đã bị quân Nga chiếm đóng).
- cô lập Ukraine với phần còn lại của thế giới bằng phong tỏa hải quân hoàn toàn và phá hủy các sân bay còn lại, điều này sẽ làm chậm quá trình hỗ trợ quân sự nước ngoài đang tăng tốc
- và mục tiêu chính trị chính, chiếm thủ đô Kyiv và thiết lập một chế độ thân Nga.
Sự kháng cự ngày càng tăng của quân đội Ukraine chắc chắn sẽ buộc người Nga phải tăng cường nhịp độ các chiến dịch của họ. Sự khốc liệt của các cuộc giao tranh sẽ dịch chuyển nhiều hơn vào các khu vực thành thị.
Việc nâng các lực lượng răn đe hạt nhân chiến lược của Nga lên “chế độ nhiệm vụ chiến đấu đặc biệt” (tình trạng gần xảy ra chiến tranh) cũng làm tăng nguy cơ chiến tranh vượt ra ngoài biên giới Ukraine.
