Nga đang nỗ lực phản đối NATO mở rộng tới sát biên giới vì lo ngại an ninh quốc gia bị đe dọa. Câu hỏi đặt ra là sao Nga không gia nhập NATO?
Liên bang Nga đã được mời tham gia vào việc gia tăng hợp tác với NATO, và trong nhiều năm đã có một chặng đường dài để trở thành thành viên tiềm năng của tổ chức này. Kể từ khi trở thành một quốc gia độc lập và là cường quốc hạt nhân lớn nhất thế giới vào năm 1991, các quốc gia NATO coi mối quan hệ với Liên bang Nga là quan trọng và tổ chức này đã tạo ra các khuôn khổ hợp tác với Nga vì lợi ích chung về an ninh.
Ngay từ năm 1990, Tổng thống Liên Xô Gorbachev đã ám chỉ về khả năng Liên Xô trở thành thành viên NATO. Trong nhiều năm, ý tưởng này đã được chính Putin, Bill Clinton, ngoại trưởng Ba Lan Sikorski, thư ký NATO Rasmussen và những người khác xem xét lại.
NATO đã thành lập Hội đồng Hợp tác Bắc Đại Tây Dương đa phương (sau đó được đổi tên thành Hội đồng Đối tác Euro-Đại Tây Dương) vào năm 1991, hoan nghênh Nga tham gia Quan hệ Đối tác vì Hòa bình năm 1994, ký Đạo luật Sáng lập về Quan hệ lẫn nhau, Hợp tác và An ninh năm 1997, thành lập NATO-Nga Hội đồng năm 2002. Liên bang Nga tham gia với NATO trong các cuộc tập trận quân sự chung và hỗ trợ quá cảnh quân sự cho phái bộ NATO tại Afghanistan.
Nhưng Nga không bao giờ đủ điều kiện để trở thành thành viên đầy đủ của NATO. Theo quan điểm phương Tây, Nga không có một nền dân chủ hoạt động đầy đủ, còn tài trợ cho một cuộc chiến tranh ở Moldova và can thiệp vào chủ quyền của nước này, đồng thời hứng chịu các cuộc nội chiến tàn khốc từ năm 1994 đến năm 2009.
Vào thời điểm đó, Tổng thống Nga đã áp dụng tâm lý bao vây chống lại phương Tây. Năm 2009, Đại sứ Nga tại NATO Rogozin đã bác bỏ ý tưởng trở thành thành viên NATO, nói rằng “các cường quốc không tham gia liên minh, họ tạo ra liên minh. Nga tự coi mình là một cường quốc”.
Nga bắt đầu mở rộng lấn biên giới các nước lân cận, bắt đầu từ Georgia. Phương Tây đã cố gắng làm ngơ trước hành động gây hấn này, có lẽ vì thói quen tiến hành thực quyền và tập trung vào thương mại thương mại. Nhưng điều đó đã trở nên bất khả thi sau khi Tổng thống Nga đe dọa tấn công Ukraine nếu nước này tham gia NATO. Tất nhiên, để tránh đụng độ với Nga, NATO cũng chưa đồng ý mời Ukraine gia nhập liên minh, nhưng điều đó không có nghĩa Ukraine không thể trở thành thành viên NATO – điều Nga yêu sách NATO không được mời Ukraine.
Vào ngày 1 tháng 4 năm 2014, các thành viên NATO nhất trí quyết định đình chỉ hợp tác với Liên bang Nga.
Vào tháng 12 năm 2021, Liên bang Nga đã công khai đưa ra tối hậu thư dưới dạng “đề xuất hiệp ước” cho NATO và Hoa Kỳ, về cơ bản yêu cầu liên minh này dỡ bỏ các cấu trúc an ninh của mình ở Đông Âu.
