Tỉ số phần trăm là gì? Tỉ số phần trăm là một dạng toán “hại não” bắt đầu học từ lớp 5 và hay được ứng dụng trong đời sống, nhất là khi tính toán lãi lỗ, tăng giảm.
Con mình năm nay lên lớp 5 và mình đang giúp con làm quen với dạng toán này. Thực sự mình thấy với phần lớn học sinh phổ thông, nếu tiếp cận bài toán dạng tỉ số phần trăm trên lớp sẽ khó tiếp thu được hết, hoặc nếu có chỉ có thể làm theo công thức mà không hiểu bản chất, rất dẫn đến nhầm lẫn khi giải các bài toán có lời văn.
Vì vậy, mình phải học lại dạng toán này để giảng cho con. Đặt ra mục tiêu trong 4 tuần, tuần 1 tiếp cận khái niệm tỉ số phần trăm là gì? Vì sao cần đến tỉ số phần trăm khi ta có thể dùng số thập phân, phân số, giải các phép tính đơn giản.
Tuần 2, tiếp cận nội dung phức tạp hơn, như tính toán tăng/ giảm bao nhiêu % so với một số nhất định. Phần này trẻ rất hay nhầm lẫn, nói thật là người lớn cũng có thể làm sai hoặc không biết cách làm. Các tuần sau đó rèn bài tập để luyện.
Quay trở lại, vậy tỉ số phần trăm là gì?
Tỉ số phần trăm là tỉ số của hai số mà trong đó ta quy mẫu số của tỉ số về số 100. Tỉ số phần trăm thường được dùng để biểu thị độ lớn tương đối của một lượng này so với lượng khác.
Ví dụ:
Trong vườn có 12 cây cam và 28 cây chanh. Tìm tỉ số phần trăm số cây cam so với số cây trong vườn?
Cách giải: Trước hết phải tìm số cây trong vườn rồi mới tìm tỉ số như bài yêu cầu.
Số cây trong vườn là:
12 * 28 = 40 (cây)
Tỉ số số cây cam so với số cây trong vườn là:
12 ÷ 40 = 0,3 = 0,3 × 100 % = 30%
Tỉ số của cam trong so với số cây trong giường là 30%.
Công thức tìm tỉ số phần trăm như sau:
- Để tìm tỉ số phần trăm của số A so với số B ta chia số A cho số B rồi nhân với 100.
- Muốn tìm giá trị phần trăm của một số ta lấy số đó chia cho 100 rồi nhân với số phần trăm hoặc lấy số đó nhân với số phần trăm rồi chia cho 100.
- Muốn tìm một số khi biết giá trị phần trăm của số đó ta lấy giá trị đó chia cho số phần trăm rồi nhân với 100 hoặc lấy giá trị đó nhân với 100 rồi chia cho số phần trăm.
Bài tập:
Bài 1: Lượng nước trong cỏ tươi là 55%, trong cỏ khô là 10%. Hỏi phơi 100kg cỏ tươi ta được bao nhiêu kg cỏ khô?
Bài 2: Một cửa hàng bán thực phẩm sau khi bán hết hàng đã thu về số tiền là 24 200 000 đồng. Tính ra được lãi 21% so với vốn đã bỏ ra. Hỏi cửa hàng đã bỏ ra bao nhiêu vốn để mua hàng?
Bài 3: Giá xăng từ 20 000 đồng lên 21 700 đồng một lít. Hỏi giá xăng tăng bao nhiêu phần trăm?
Bài 4: Lượng muối chứa trong nước biển là 5%. Cần phải đổ thêm vào 200kg nước biển bao nhiêu kg nước lã để được một loại dung dịch chứa 2% muối?
Bài 5: Trong trường có 68% số học sinh biết tiếng Nga, 5% biết cả tiiếng Anh lẫn tiếng Nga. Số còn lại chỉ biết tiếng Anh. Hỏi có bao nhiêu phần trăm số học sinh trong trường biết tiếng Anh?
Bài 6: Nhân ngày 26-3, một cửa hàng bán đồ lưu niệm bán hạ giá 10% so với ngày thường. Tuy vậy họ vẫn lãi 8% so với giá vốn. Hỏi ngày thường họ lãi bao nhiêu phần trăm so với giá vốn?
Bài 7: Một cửa hàng buôn bán hoa quả đặt hàng 4,5 tấn cam với giá 18000 đồng một kilôgam. Tiền vận chuyển là 1 600 000 đồng. Giả sử 10% số cam bị hỏng trong quá trình vận chuyển và tất cả số cam đều bán được. Hãy tính xem mỗi kg cam cần bán với giá bao nhiêu để thu lãi 8%?
Bài 8: Bố mua 2 đôi giày cho Tiến nhưng đều bị nhỏ nên mẹ phải mang bán 2 đội giày đó đi. Mỗi đôi giày đều bán với giá 300 000 đồng. Trong đó một đôi bán nhiều hơn giá mua 20%, đôi kia bán ít hơn giá mua 20%. Hỏi mẹ Tiến bán được lãi hay lỗ bao nhiêu tiền?
Bài 9: Một người bán lẻ mua một số hộp sữa bột với giá 24 000 đồng/hộp, khi thanh toán tiền chủ hàng đã giảm cho người mua hàng một số tiền bằng 12,5% giá tiền một hộp. Sau đố người ấy bán lại số tiền sữa trên với tiền lãi bằng 33 % giá vốn sau khi đã giảm bớt 20% trên giá niêm yết. Hỏi giá niêm yết trên một hộp sữa là bao nhiêu đồng?
Bài 10: Một chất lỏng A bị bốc hơi theo quy luật: Cứ 4 giờ 10 phútthì mất 50% dung lượng của chất lỏng đó. Hỏi nếu cho bốc hơi 256 lít chất lỏng A thì sau 1 ngày, 1 giờ chất lỏng A còn bao nhiêu lít?
