Có bằng chứng khoa học cho thấy yêu từ ánh mắt đầu tiên là có thật. Vậy làm sao để không ‘mù loà’ trong cảm xúc vì ấn tượng ban đầu?
Khi nhìn thoáng qua là ta đã có ấn tượng về người mới gặp, và nếu đang tìm kiếm tình yêu thì bạn cần để ý tới những điểm quan trọng nhất nêu dưới đây.
Khoa học nghiên cứu về ấn tượng đầu tiên thì phức tạp, bị ảnh hưởng bởi những thứ nằm ngoài tầm kiểm soát của chúng ta.
Hệ thần kinh có những cách hoạt động mà chúng ta không hiểu được và là những ấn tượng để lại dấu ấn sâu sắc, bất di bất dịch dẫu không chính xác.
Có bằng chứng cho thấy là ta có thể đánh giá được mức độ hấp dẫn của người khác trong nháy mắt, nhưng điều đó không nhất thiết có nghĩa là những đánh giá đó của chúng ta là chính xác.
Với việc xem nhẹ một số người khi mới gặp thoáng qua, chúng ta cũng có thể đang bỏ lỡ những người rất thích hợp với mình.
Môi trường xung quanh ta, tính cách và cảm xúc của những người mà ta gặp, tất cả đều góp phần khiến ta cảm mến ai đó ngay lập tức.
Vậy sẽ ra sao nếu ta tạo được ấn tượng ban đầu lãng mạn, tốt đẹp trong lòng người khác? Và các ứng dụng đã làm thay đổi cách thức hẹn hò trong thời hiện đại như thế nào?
Những ấn tượng đầu tiên
Chỉ cần chưa đến một phần mười giây là ta đã đánh giá được gương mặt của ai đó. Những ấn tượng đầu tiên này cho ta đoán về mọi khía cạnh trong tính cách của người đó chứ không chỉ là mức độ hấp dẫn.
Chẳng hạn, những đánh giá thoáng qua của mọi người về năng lực làm việc của một chính trị gia thì chỉ hoàn toàn dựa trên vẻ bề ngoài của người đó. Mọi người sẽ đoán về khả năng thành công của chính trị gia đó trong cuộc tranh cử sắp tới, ngay cả khi họ không biết chính trị gia đó là ai.
Những ấn tượng mà chúng ta có được hình thành chỉ trong một khoảnh khắc chớp nhoáng, nhưng điều đó không nhất thiết có nghĩa là ấn tượng ban đầu của chúng ta về một ai đó là chính xác.
“Ấn tượng đầu tiên có thể gây hiểu lầm,” giáo sư Alexander Todorov, tác giả cuốn Face Value: The Irresistible Influence of First Impressions và là học giả tại Đại học Princeton, nói.
“Tìm cách để biết xem một người là như thế nào chỉ bằng đánh giá vẻ bên ngoài, về căn bản mà nói là điều rất ngớ ngẩn. Chúng ta chỉ có ấn tượng đầu tiên trước người lạ. Cho nên về mặt tự nhiên mà nói thì đó là những cảm giác hời hợt, nông cạn.”
Dù có phán đoán chính xác hay không thì chúng ta cũng nhanh chóng có ấn tượng về một người, và những ấn tượng đó sẽ lưu lại mãi. Ngay cả khi được dành cho khoảng thời gian dài hơn một phần mười giây để đánh giá mức độ hấp dẫn của một khuôn mặt thì chúng ta vẫn khó có khả năng đưa ra một kết luận khác.
Trong hình chụp dưới đây, chúng tôi làm một đánh giá về rất nhiều tính cách khác nhau. Có ba nội dung phổ quát mà mọi người phỏng đoán khi nhìn một gương mặt, đó là mức độ hấp dẫn, mức độ tin cậy, và mức độ áp đảo của người đó đối với người khác.
Mức độ hấp dẫn là thứ cho thấy khả năng kết thân; mức độ tin cậy cho thấy tính cách giao tiếp xã hội của một người, chẳng hạn như khả năng chăm sóc trẻ nhỏ; và việc nhận biết được mức độ áp đảo của một người sẽ hữu ích trong việc tránh xung đột.
“Những phẩm chất như khí thế áp đảo người khác có liên hệ với tính cách nam tính,” Giáo sư Todorov nói. “Trong những ấn tượng đầu tiên này, đàn ông và phụ nữ không được phán xét ngang bằng như nhau. Những phụ nữ trông có vẻ nam tính thường bị đánh giá tiêu cực trong khi đàn ông thì lại được đánh giá tích cực. Điều này áp dụng với cả hai giới, tức là cả đàn ông và phụ nữ đều đưa ra những đánh giá tiêu cực đối với các phụ nữ trông có vẻ nam tính.”
Những ấn tượng đầu tiên về khuôn mặt thì rất hời hợt, nông cạn, chung chung và có thể là không chính xác. Nếu như nghĩ về điều này trong bối cảnh dùng các apps hẹn hò, chúng ta cũng phải tính đến hiệu ứng mà ảnh chụp đem lại.
Rất nhiều nghiên cứu về khuôn mặt sử dụng các ảnh tổng hợp. Những bức ảnh này được máy tính tạo ra dựa trên “những nét trung bình”, pha trộn rất nhiều thành phần khác nhau từ những khuôn mặt thật và thường được trình bày như ảnh hộ chiếu. Hầu như chúng không phải là những khuôn mặt mà chúng ta có thể thấy khi duyệt hồ sơ hẹn hò của mọi người.
Những tấm ảnh chụp người thật thì bị ảnh hưởng nặng nề bởi bố cục ảnh. Ví dụ, ảnh chân dung được chụp hất từ dưới lên sẽ tạo cảm giác là nhân vật trong hình có khí thế áp chế người khác, mà điều này sẽ tạo cảm giác tích cực đối với nhân vật là nam giới nhưng lại là tiêu cực nếu đó là phụ nữ. Cách đánh giá sẽ có nội dung ngược lại nếu như ảnh được chụp từ trên xuống.
Trong bất kỳ trường hợp nào thì những bức ảnh chúng ta chọn để đăng làm ảnh profile hẹn hò được sắp xếp rất nhiều nhằm thể hiện bản thân ở mức độ tốt đẹp nhất.
Không chỉ được chọn để thể hiện vẻ hấp dẫn, chúng còn nhằm phản ánh tính cách và những tín hiệu về giao tiếp xã hội, chẳng hạn như tính thích phiêu lưu hay hào phóng. Chẳng hạn như mọi người thường dùng những hình ảnh chụp khi họ đang làm công việc thiện nguyện.
Ấy vận nhưng mọi nỗ lực của bạn trong việc chọn lựa cho được một bộ ảnh đẹp đẽ hoàn hảo rất có thể trở thành xôi hỏng bỏng không chỉ vì ai đó xuất hiện cùng bạn trong đó. Điều này được gọi là hiệu ứng chuỗi.
Trong các ứng dụng hẹn hò, đó là trường hợp tình yêu từ cái nhìn thứ hai.
Khi được yêu cầu đánh giá mức độ hấp dẫn của các đối tượng tiềm năng, nếu khuôn mặt bạn vừa xem trước đó là hấp dẫn, thì bạn nhiều khả năng sẽ đánh giá khuôn mặt tiếp theo là hấp dẫn, và ngược lại.
Do đó, chúng ta có thể là đã bỏ qua mất những người hấp dẫn chỉ bởi họ xuất hiện ngay sau một khuôn mặt không hấp dẫn; hoặc nếu đó là một người hấp dẫn thì chúng ta sẽ đánh giá quá cao sự hấp dẫn của người thứ hai vì hiệu ứng chuỗi.
Ấn tượng đầu tiên đến vô cùng nhanh chóng nhưng nông cạn và có thể thay đổi nếu bạn có thông tin tốt hơn, chẳng hạn như khi người mà bạn hẹn hò bắt đầu nói.
“Cách duy nhất để biết liệu hai người có thực sự thích nhau hay không là họ phải nói chuyện. Con người không thể đưa ra các dự đoán tốt về mức độ phù hợp nếu như họ không chuyện trò giao tiếp,” Giáo sư Todorov nói.
Cuộc trò chuyện đầu tiên
Khi nghiên cứu về thứ ngôn ngữ mà ta dùng khi nói chuyện online với đối tượng hẹn hò tiềm năng, các nhà nghiên cứu đã phân loại tất cả các chiến lược hội thoại mà chúng ta áp dụng để đánh giá xem cái gì sẽ dẫn đến cuộc hẹn hò lần thứ hai.
Từ dòng mở đầu cho đến khi các đối tượng dự định gặp mặt lần đầu tiên, các nhà nghiên cứu đã thu thập tin nhắn và sau đó theo dõi các cặp đôi để xem họ hẹn hò với nhau lần thứ hai không.
“Chúng tôi không thấy có bất kỳ sự khác biệt nào trong dòng liên hệ đầu tiên – hầu hết mọi người đều viết thứ gì đó khá vô thưởng vô phạt, kiểu như ‘Chào’,” Phó giáo sư Liesel Sharabi từ Đại học Tây Virginia nói. “Tỷ lệ phản hồi dòng ‘bắn tin’ đầu tiên đó là thấp. Mà nếu tin nhắn của bạn không được hồi đáp thì bạn có thể sẽ không chú tâm tới tin nhắn đó nữa.”
“Cách hẹn hò truyền thống là đàn ông sẽ tìm cách tiếp cận phụ nữ, và chúng tôi thấy rằng hầu như đó cũng là những gì diễn ra đối với các cuộc hẹn hò online,” Sharabi nói.
“Điều thú vị ở đây là các kiểu chiến lược mà mỗi giới thường sử dụng thì không khác chiến lược của giới kia là mấy. Đàn ông và phụ nữ hoá ra là giống nhau nhiều hơn là khác nhau.”
Xét tổng thể, các nhà nghiên cứu phân ra 18 loại chiến lược hẹn hò khác nhau.
Một khi đã vượt qua ngưỡng dòng mở đầu thì chiến lược trò chuyện hiệu quả nhất để có thể dẫn đến cuộc hẹn thứ hai là nói về sở thích của đối phương.
Việc bạn cởi mở nói về kiểu người mà bạn đang tìm kiếm sẽ đem đến hiệu quả tốt hơn so với việc nói về sự giàu có, địa vị xã hội của bạn, hoặc về việc liệu bạn có đang tìm kiếm tình yêu hay không.
Chiến lược kém hiệu quả nhất là bình luận về các cuộc hẹn hò của bạn với những người khác.
“Điều độc đáo trong việc hẹn hò trực tuyến là bạn có nhiều thời gian hơn để tìm hiểu xem liệu cuộc hẹn có đáp ứng được mong đợi của bạn hay không,” Sharabi nói.
“Đôi khi với việc hẹn hò trực tuyến, bạn có xu hướng tưởng tượng ra những hình ảnh đẹp đẽ về đối phương. Chúng ta thường sa vào tình trạng lý tưởng hóa đối phương khi bản thân mình không có nhiều thông tin để phán đoán về họ. Và điều này dễ khiến bạn cảm thấy thất vọng khi gặp mặt trong đời thực.”
Buổi hẹn đầu tiên
Chúng ta đã làm một cuộc đánh giá về mức độ hấp dẫn của ai đó, và đã duy trì cuộc trò chuyện đủ lâu để dẫn đến buổi hẹn đầu tiên; tiếp theo là gì? Chúng ta sẽ cần đánh giá một số tính cách phức tạp hơn.
Sự mong muốn của những người mà ta liên hệ qua các ứng dụng hẹn hò và những diễn giải của chúng ta về giá trị bản thân sẽ khoanh vùng những người mà ta muốn hẹn hò.
Chúng ta thường cảm thấy phù hợp với những người mà ta coi là có giá trị bản thân tương đương với mình, xét về cả mức độ hấp dẫn cơ thể lẫn mức độ được người xung quanh yêu thích.
Một lần nữa, đây là chiến lược chung của cả nam giới và phụ nữ. Những người đề cao giá trị bản thân nhiều khả năng sẽ chọn những người cũng đề cao giá trị bản thân, vì họ lạc quan hơn về việc sẽ đạt thành công trong mối quan hệ.
Có một vấn đề là mọi người thường không nói thật khi được hỏi về sở thích của mình.
Chẳng hạn, đàn ông sẽ nói rằng họ bị thu hút bởi những người phụ nữ thông minh, nhưng trong thực tế, khi gặp nhau họ sẽ ít cảm thấy bị hấp dẫn bởi người phụ nữ thông minh – có lẽ vì họ không thật tự tin về mức độ thông minh của bản thân.
Điều này được gọi là sự cách biệt đồng cảm nóng-lạnh (the hot-cold empathy gap).
Mọi người thường đưa các quyết định hợp lý khi đang ở trạng thái lạnh. Nhưng rồi khi rơi vào tình huống cụ thể thì họ lại bị cảm xúc chi phối. Trong thực tế, khi tiếp xúc, bạn có thể bị thu hút bởi một người không hề đạt các tiêu chí mà bạn đã đề ra.
Hẹn hò tốc độ là một cách đặc biệt hữu ích để khám phá các hành vi hẹn hò, vì nó cho thấy chúng ta sẽ giao tiếp ra sao trong thực tế với các đối tượng tiềm năng.
“Có rất nhiều tình huống trong cuộc sống hàng ngày khiến chúng ta gặp gỡ những người có thể trở thành đối phương của mình trong tương lai một cách nhanh chóng,” Karen Wu từ Đại học California, Los Angeles, nói. “Bạn có thể gặp ai đó tại quán bar, tại một cuộc họp, hoặc có khi chỉ là đi ngang qua nhau. Mọi người không phải lúc nào cũng mất cả tiếng đồng hồ để gặp người mới.”
Trong một cuộc hẹn hò tốc độ, nếu cảm thấy vui vẻ sau một lần gặp gỡ, họ sẽ ít tính đến việc chọn một người khác từng có trao đổi online với mình làm đối tượng tìm hiểu kế tiếp.
Việc bạn có tâm trạng tích cực vào đầu buổi tối cũng tạo tác dụng tương tự. Vì vậy, không phải chỉ cảm xúc đọng lại sau cuộc gặp gỡ với đối tượng đầu tiên mới khiến bạn mất hứng với đối tượng tiếp theo, mà trạng thái tâm lý vui vẻ, hài lòng của bạn cũng đóng vai trò trong đó.
“Nhìn chung, một người càng suy nghĩ tích cực thì họ càng cởi mở và họ càng dễ dàng nhận xét về người khác theo hướng phù hợp với tâm trạng của họ,” Laura Sels từ KU Leuven, Bỉ, nói. “Nếu mang tâm trạng tiêu cực thì họ sẽ nhận xét khắt khe hơn.”
Điều quan trọng mà chúng ta để ý tới đối với một số tính cách nhất định cũng phụ thuộc vào văn hóa. “Ở phương Tây, người ta bị hấp dẫn bởi những người ái kỷ,” Wu nói. “Những người ở phương Tây thích sự hướng ngoại và sự rất tự tin. Những người ái kỷ cũng giỏi hơn trong việc trau chuốt bản thân để trông đẹp đẽ hơn.”
Wu nghiên cứu hành vi hẹn hò trong các cộng đồng người Mỹ gốc Á, những người nhấn mạnh vào các giá trị nhất định. “Ở các nền văn hóa coi trọng tính tập thể, người ta có xu hướng ít coi trọng lợi ích cá nhân hơn,” cô nói. “Các nền văn hóa phương Tây lại coi trọng mục tiêu cá nhân hơn là mục tiêu nhóm. Các nền văn hóa tập thể có thể coi trọng sự nhã nhặn, tốt tính hơn bởi vì bạn quan tâm đến lợi ích nhóm nhiều hơn là lợi ích cá nhân.”
Các đặc điểm như tốt bụng được dự đoán là sẽ đem lại thành công nhanh chóng trong các cuộc hẹn hò của người Mỹ gốc Á. Tuy nhiên, với cả đàn ông và phụ nữ thì yếu tố quan trọng nhất vẫn là sức hấp dẫn của cơ thể.
Khi xem xét điều này, ta sẽ thấy quả là điều kỳ lạ khi mình tìm được ai đó khiến mình cảm thấy bị cuốn hút, mà bản thân họ cũng bị chúng ta hấp dẫn.
Cuộc trò chuyện mà đối tác tiềm năng của bạn đã trực tiếp trao đổi trước khi gặp bạn, tâm trạng chung của họ, nền tảng văn hóa của họ, cách thức họ nhìn vào bạn, việc họ cảm thấy là họ có được nhiều người yêu thích hơn bạn hay không – toàn bộ những yếu tố này đều có thể ảnh hưởng đến việc hai người có trở nên tâm đầu ý hợp hay không.
