Huawei đang là mục tiêu chính của Mỹ trong cuộc chiến thương mại Mỹ Trung. Tại sao Mỹ đánh trực tiếp Huawei chứ không phải công ty Trung Quốc nào khác.
Như chúng ta đã biết, Trung Quốc đang sở hữu nhiều công ty công nghệ lớn như Alibaba, Tencent, Baidu, JD, Dudu, Xiaomi. Nhưng Huawei mới là mục tiêu của Mỹ.
Khi Mỹ đưa Huawei vào danh sách đen, tức là công ty làm gián điệp cho Trung Quốc, cấm được làm ăn với các doanh nghiệp Mỹ, truyền thông Trung Quốc cho rằng Mỹ đang “bỏ bóng đánh người”, nhằm ngăn chặn sức mạnh công nghệ của Trung Quốc. Rằng Mỹ đang lo sợ Trung Quốc sẽ trở thành cường quốc công nghệ vượt qua Mỹ.
Phải nói rằng Huawei là công ty công nghệ đang nắm giữ vũ khí 5G mà theo Huawei các quốc gia khác phải hai, ba năm nữa mới bắt kịp.
Những nhận định này của phía truyền thông Trung Quốc là đúng, nhưng chưa đủ. Huawei là hãng công nghệ chủ lực của Trung Quốc và với sự phụ thuộc vào công nghệ Mỹ của Huawei, đây là con bài chính Mỹ đặt lên bàn đàm phán với Trung Quốc.
Bên cạnh đó, những ai theo dõi diễn tiến sự việc này đều thấy mối “thù” của Mỹ với Huawei không phải từ bây giờ mà đã diễn ra hàng chục năm trước đây.
Tại sao Hoa Kỳ có vấn đề với Huawei?
Huawei nhận được sự ưu đãi của chính phủ Trung Quốc. Các quan chức chính phủ Mỹ và các giám đốc điều hành ngành công nghệ Mỹ từ lâu đã nghi ngờ hãng này hoạt động vì lợi ích của chính phủ Trung Quốc. Một báo cáo được Ủy ban Lựa chọn Thường trực của Hoa Kỳ phát hành vào năm 2012 về Tình báo đã gắn thẻ Huawei và ZTE Corp là các mối đe dọa bảo mật tiềm ẩn, rằng Huawei đã từ chối cung cấp thông tin đầy đủ cho Mỹ về thời gian ông Nhậm Chính Phi, nhà sáng lập Huawei năm 1987, làm sĩ quan quân đội Trung Quốc.
Trước đó, năm 2003, Cisco Systems kiện Huawei với cáo buộc vi phạm bằng sáng chế, sao chép mã nguồn router và switch của công ty này. Năm 2010, Motorola kiện Huawei với cáo buộc cấu kết với cựu nhân viên của Motorola để đánh cắp bí mật kinh doanh. Năm 2017 Huawei dính nghi vấn đánh cắp công nghệ robot của T-Mobile. Ba Lan, đồng minh thân cận của Mỹ, đã bắt giữ một nhân viên của Huawei với nghi vấn gián điệp cho chính phủ Trung Quốc. Sau đó, Huawei sa thải nhân viên này, phủ nhận mọi sự liên quan. Và còn nhiều hơn thế nữa.
Những lo ngại của Hoa Kỳ về Huawei đã thúc đẩy chính quyền Tổng thống Donald Trump quyết định năm 2018 chặn việc Broadcom có trụ sở tại Singapore mua nhà sản xuất chip Qualcomm Inc. của Mỹ. Giao dịch này có thể ngăn chặn các khoản đầu tư của Mỹ vào công nghệ chip và không dây, dẫn đến trao vị trí dẫn đầu trong lĩnh vực này cho Huawei.
Chính quyền Trump đã làm gì?
Đã chuyển sang hạn chế khả năng bán thiết bị của Huawei ở Mỹ và quan trọng hơn là cấm Huawei mua linh kiện từ các nhà cung cấp ở Mỹ bằng cách thêm Huawei vào danh sách đen của Bộ Thương mại vào ngày 17/5/2019, yêu cầu các công ty Mỹ phải xin giấy phép đặc biệt để bán sản phẩm của họ cho Huawei. (Một số công ty Hoa Kỳ đã được miễn trừ 90 ngày). Qualcomm, Intel Corp, Google và các hãng khác đã sớm bắt đầu đóng băng việc cung cấp phần mềm và linh kiện quan trọng cho Huawei, đe dọa khả năng sản xuất các sản phẩm của hãng này. Điều đó có thể làm chậm lại việc triển khai mạng không dây 5G trên toàn thế giới và đẩy các quốc gia và nhà cung cấp dịch vụ viễn thông đến các thiết bị đắt tiền hơn từ Nokia Oyj và Ericsson AB.
Tại sao các thiết bị quan trọng?
Chính phủ Hoa Kỳ – cũng như Trung Quốc và các nước khác – rất cảnh giác trong sử dụng công nghệ nước ngoài cho mạng truyền thông quan trọng vì sợ rằng các nhà sản xuất thiết bị có thể để lại cửa hậu cho phép các cơ quan tình báo nước nhà của họ truy cập thông tin, hoặc chính các công ty sẽ xử lý dữ liệu nhạy cảm. Vodafone được cho là đã tìm thấy và vá các cửa hậu trên thiết bị Huawei được sử dụng trong mạng di động của họ vào năm 2011 và 2012. Trong khi khó có thể biết được các lỗ hổng này là sai lầm bất chính hay vô hại, tiết lộ này đã giáng một đòn mạnh vào danh tiếng của công ty Trung Quốc. Ngoại trưởng Hoa Kỳ Michael Pompeo tuyên bố Hoa Kỳ có thể kìm hãm việc chia sẻ thông tin tình báo với các đồng minh NATO nếu họ sử dụng thiết bị của Huawei. Tuy nhiên, một số đồng minh của Hoa Kỳ gồm Anh và Đức đã chùn bước trong việc đóng cửa Huawei hoàn toàn khỏi việc xây dựng mạng 5G, một phần do giá cả của Huawei quá rẻ.
Huawei nói gì?
Hãng đã nhiều lần phủ nhận rằng giúp Bắc Kinh theo dõi các chính phủ hoặc công ty khác, và chỉ ra rằng không ai cung cấp được bất kỳ bằng chứng nào để hỗ trợ các cáo buộc đó. Công ty, nói rằng họ thuộc sở hữu của ông Nhậm cũng như nhân viên của Huawei thông qua một liên minh, trong những năm gần đây đã bắt đầu phát hành kết quả tài chính, chi nhiều hơn cho tiếp thị và tham gia truyền thông nước ngoài trong một nỗ lực để thúc đẩy tính minh bạch. Vào tháng 1/2019, ông Nhậm Chính Phi, người nổi tiếng ẩn dật, đã nói về những thách thức đối với công ty của mình, bao gồm cả việc bắt giữ CFO Mạnh Vãn Chu, người cũng là con gái của ông. Trong khi ông nói rằng ông tự hào về sự nghiệp quân sự của mình và là thành viên của Đảng Cộng sản, ông đã từ chối các ngụ ý rằng Huawei đang phục vụ cho Bắc Kinh hoặc Huawei đã trao thông tin khách hàng cho nhà nước Trung Quốc.
Huawei lớn thế nào?
Chỉ trong vòng 3 thập niên, Huawei đã từ một đại lý bán đồ điện tử trở thành công ty tư nhân lớn nhất thế giới, dẫn đầu về thiết bị viễn thông, điện thoại thông minh, điện toán đám mây và an ninh mạng và hoạt động ở châu Á, châu Âu và châu Phi. Với mục tiêu doanh thu năm 2019 là 125 tỷ USD, Huawei tạo ra doanh thu cao hơn cả Home Depot Inc. hay Boeing Co., đã đầu tư hàng tỷ đô la vào 5G và hiện là một trong những nhà sáng chế hàng đầu của Trung Quốc về bằng sáng chế cả quốc tế và trong nước.
Tính đến nay, họ đã giúp xây dựng mạng lưới 5G tại hơn 10 quốc gia, và hứa hẹn sẽ tăng gấp đôi con số đó vào năm 2020. Trong khi đó, Mỹ chỉ mới thử nghiệm 5G với quy mô nhỏ, hạn chế.
Không chỉ cơ sở hạ tầng, chip xử lý cũng là lĩnh vực mà sự tồn tại của Huawei là mối đe dọa tới các công ty Mỹ. Dòng chip di động Kirin, được sản xuất bởi công ty con của Huawei là HiSilicon, cạnh tranh trực tiếp với Snapdragon của Qualcomm. Thậm chí, năm vừa rồi, Kirin 980 còn vượt lên trở thành chip Android đầu tiên được sản xuất trên tiến trình 7nm. Trên mặt trận máy chủ, chip Kunpeng cũng đang gây sức ép lên thế độc tôn của Intel.
Diễn biến cuộc chiến chống Huawei của Mỹ:
- Từ năm 2018 trở về trước: Nghi ngờ Huawei làm gián điêp cho Trung Quốc, cấm các nhà mạng, doanh nghiệp trong nước nhập thiết bị, sản phẩm Huawei.
- 1/12/2018: Yêu cầu Canada bắt giữ Giám đốc Tài chính Huawei Mạnh Vãn Chu với các cáo buộc lừa đảo nhiều tổ chức tài chính, vi phạm lệnh cấm vận của Mỹ với Iran.
- 16/5/2019: đưa Huawei vào danh sách đen của Bộ Thương mại, cấm các công ty của Mỹ bán linh kiện và phụ kiện cho Huawei mà không có sự đồng ý của chính phủ nước này.
- 17/5/2019: Google tuyên bố tuân thủ lệnh cấm, ngay lập tức rút giấy phép sử dụng hệ điều hành Android, có nghĩa các điện thoại mới của Huawei sẽ không được sử dụng các dịch vụ, sản phẩm của Google, bao gồm cả Play Store phân phối ứng dụng trên nền tảng Android.
- 18/5-22/5/2019: một loạt công ty công nghệ Mỹ như Intel, Qualcomm, Broadcomm ngưng làm ăn với Huawei. Hãng thiết kế chip ARM ngừng “mọi hợp đồng đang có hiệu lực, các thoả thuận hỗ trợ và tất cả các cam kết” với Huawei và các công ty con, nhằm tuân thủ các lệnh cấm vận thương mại mới được phía Mỹ ban hành. Thiết kế của ARM là cơ sở cốt lõi của đa số những bộ vi xử lý đang được dùng trong các thiết di động trên toàn cầu, trong đó có bộ xử lý Kirin của Huawei.
- Ngày 22/5/2019: Một loạt nhà mạng châu Á, châu Âu tuyên bố dừng phân phối điện thoại Huawei mới do lo ngại lệnh cấm sẽ khiến điện thoại Huawei không có Android.
Đáp lại các động thái này, Huawei tuyên bố họ không cần đến chip Mỹ, các linh kiện, phần mềm của Mỹ. Họ đã lường trước kịch bản này và đã có sự chuẩn bị như phát triển hệ điều hành di động, máy tính riêng, phát triển chip riêng. Ông Nhậm Chính Phi, trước đó từng khen Donald Trump là một tổng thống tuyệt vời, tuyên bố Mỹ đã đánh giá thấp Huawei, rằng Huawei sẽ không chịu khuất phục Mỹ như người đồng hương ZTE (đã phải chấp nhận thay đổi quản trị theo yêu cầu của Mỹ và đã từng bên bờ vực phá sản vì Mỹ).
