Cãi lý là việc sử dụng các lý do, lập luận để biện minh cho niềm tin và đưa ra kết luận với mục đích ảnh hưởng đến suy nghĩ và / hoặc hành động của người khác. Cãi lý là gì?
Tuy nhiên, để giành thắng lợi trong bất kỳ cuộc tranh luận nào cãi lý cũng cần phải biết cách. Dưới đây là những điều nên làm và không nên làm trong một cuộc tranh cãi.
Nên làm
- Bình tĩnh. Thậm chí cả khi bạn say sưa với quan điểm của mình thì bạn vẫn phải tỏ ra điềm đạm, kiểm soát được cảm xúc. Nếu bạn mất bình tĩnh có nghĩa là bạn đã thua cuộc.
- Sử dụng những dẫn chứng thực tế. Dẫn chứng thực tế là điều khó phủ nhận được, do đó hãy thu thập dữ liệu thực tế trước khi cuộc tranh cãi bắt đầu. Các khảo sát, thống kê, trích dẫn… từ những người liên quan là những bổ trợ hữu ích cho quan điểm của bạn.
- Đặt các câu hỏi. Nếu bạn có thể hỏi các câu hỏi đúng, bạn có thể kiểm soát được cuộc thảo luận và làm cho đối thủ lúng túng, cập rập tìm câu trả lời. Bạn có thể đưa ra câu hỏi thách thức quan điểm của đối thủ như “Bằng chứng để anh nói như vậy là gì nào?”. Bạn có thể hỏi những câu hỏi giả thuyết ngoại suy một xu hướng và gây khó khăn cho đối thủ như ‘Điều gì sẽ xảy ra nếu mọi quốc gia làm điều đó?’, hay một loại câu hỏi khiến đối thủ tức giận, ‘Chuyện này có vấn đề gì khiến bạn tức giận vậy?’.
- Sử dụng logic. Cho thấy lập luận này liên quan chặt chẽ với lập luận khác như thế nào. Sử dụng logic để làm suy yếu ý kiến của đối thủ.
- Lắng nghe kỹ. Nhiều người quá tập trung vào những gì họ sắp nói đến nỗi quên mất đối thủ và đoán được lập luận của họ. Do đó, tốt hơn hãy nghe cẩn thận. Bạn sẽ quan sát được điểm yếu và lỗ hổng của đối thủ. Đôi khi bạn sẽ nghe thấy ý gì đó mới hoặc thông tin có ích cho lập luận của mình.
- Chuẩn bị “đóng bê tông” một luận cứ tốt. Đừng tranh cãi mọi điểm để giành tất cả điểm thắng. Chỉ chọn một số luận cứ vững chắc và bám chặt vào đó. Điều này làm cho tranh luận của bạn hợp lý hơn, thuyết phục hơn.
- Nghiên cứu đối thủ. Biết được điểm mạnh, điểm yếu, niềm tin và giá trị của họ. Bạn có thể khai thác điểm yếu của họ bằng cách chuyển lập luật của họ chống lại chính họ.
- Tìm kiếm win-win, các bên cùng có lợi. Hãy cởi mở với một thoả hiệp. Không thể có hai người cùng thắng trong một trận đấu quyền anh, nhưng trong một cuộc tranh luận có thể hai bên đều thắng.
Không nên làm
Tấn công cá nhân. Nên tránh tấn công trực tiếp vào lối sống, sự chính trực hoặc trung thực của đối thủ. Trong một cuộc tranh cãi, chúng ta giải quyết vấn đề chứ không phải giải quyết cá nhân đối thủ. Nếu bên kia tấn công cá nhân bạn thì bạn có thể nhắc nhở, ví dụ, ‘tôi rất ngạc nhiên khi bạn tấn công cá nhân như thế. Tôi nghĩ sẽ tốt hơn nếu chúng ta tập trung vào vấn đề chính ở đây thay vì nói xấu mọi người’.
Bị phân tâm. Đối thủ của bạn có thể cố gắng đẩy bạn ra khỏi cuộc tranh luận bằng cách giới thiệu các chủ đề mới và không liên quan. Bạn phải vững vàng. Bạn có thể nói ‘Đó là một vấn đề hoàn toàn khác mà tôi rất vui được thảo luận sau. Hiện tại, hãy trở lại với vấn đề chính chúng ta đang trao đổi’.
Hạ nước lập luận mạnh bằng lập luận yếu. Nếu bạn có ba điểm mạnh và hai điểm yếu hơn thì có lẽ tốt nhất là chỉ tập trung vào điểm mạnh. Làm cho luận điểm của mình trở nên thuyết phục và yêu cầu đối thủ đồng tình. Nếu bạn tiếp tục và sử dụng các đối số yếu hơn thì đối thủ có thể bác bỏ chúng và làm cho tổng thể bạn trở nên yếu lí lẽ hơn.
