Toàn cảnh vụ Vạn Thịnh Phát dễ hiểu nhất

Theo kết luận điều tra, Tập đoàn Vạn Thịnh Phát xây dựng hệ sinh thái với hơn 1.000 doanh nghiệp, gồm các công ty con, công ty thành viên trong và ngoài nước, được chia thành nhiều tầng lớp, với hàng trăm cá nhân được thuê đứng tên đại diện pháp luật hoặc là người có quan hệ họ hàng, cán bộ, công nhân viên tập đoàn.

Trong số này có nhóm công ty “ma” tại Việt Nam, được thành lập để lấy pháp nhân góp vốn đầu tư vào các dự án, vay vốn ngân hàng, thực hiện việc đảo nợ hoặc ký hợp đồng hợp tác, thi công.

Ngoài ra, bà Trương Mỹ Lan còn xây dựng mạng lưới nhiều công ty vỏ bọc tại các vùng lãnh thổ, quốc gia “thiên đường thuế” để phục vụ hoạt động đầu tư, kinh doanh tại nước ngoài hoặc sử dụng danh nghĩa “nhà đầu tư nước ngoài” đầu tư vào Việt Nam có nhiệm vụ quản lý nguồn vốn, tài sản của gia đình Trương Mỹ Lan ở nước ngoài.

Tại Ngân hàng SCB, mặc dù không trực tiếp giữ chức vụ, nhưng với việc nắm giữ trên 90% cổ phần, bà Lan đã nắm quyền điều hành, chi phối, chỉ đạo toàn bộ hoạt động của ngân hàng này, biến SCB trở thành công cụ tài chính để bị can tổ chức huy động tiền gửi.

Theo kết luận điều tra, bà Lan thâu tóm, 3 ngân hàng gồm Ngân hàng Sài Gòn (cũ), Ngân hàng Tín Nghĩa, Ngân hàng Đệ Nhất. Sau đó, năm 2012, ba ngân hàng này được hợp nhất thành Ngân hàng Sài Gòn (SCB). Bà Trương Mỹ Lan chỉ đứng tên nắm giữ gần 5% cổ phần SCB nhưng lại thông qua các cá nhân thân tín và các pháp nhân khác để sở hữu từ 85% đến 91,5% cổ phần SCB.

Là ngân hàng, SCB được phép “nhận tiền gửi” của các cá nhân, tổ chức, quản lý tiền huy động để “cấp tín dụng” cho khách hàng vay vốn trên cơ sở tuân thủ các quy định của pháp luật.

Kể từ khi Ngân hàng SCB sáp nhập 1/1/2012 đến ngày 7/10/2022, bà Lan dùng quyền hạn của mình để chỉ đạo các đồng phạm lập hồ sơ vay vốn khống rút tiền đặc biệt lớn phục vụ cho mục đích cá nhân của mình.

Vì đều là các khoản vay khống, do vậy, khi không trả được nợ, bà Lan cùng các bị can tiếp tục tạo ra các khoản vay khống, số tiền chiếm đoạt ngày càng nhiều, số tiền thiệt hại ngày càng lớn.

Rút tiền từ SCB thế nào?

Các hồ sơ cho vay này thực chất không phải là hồ sơ vay vốn quy định của pháp luật. Thực chất, trong các hồ sơ vay vốn, các pháp nhân, cá nhân đều do nhóm Vạn Thịnh Phát lập ra; phương án vay vốn khống vì tiền giải ngân không thực hiện đúng như phương án mà chỉ để phục vụ cho các mục đích của Trương Mỹ Lan.

Các tài sản đảm bảo đưa vào chỉ là phương thức thủ đoạn, vi phạm trình tự thủ tục đăng ký tài sản đảm bảo, về giá trị và tính pháp lý, vi phạm các quy định… nhằm hợp thức việc rút tiền của Ngân hàng SCB.

Thực tế đối với 1.284 khoản vay của Trương Mỹ Lan và Tập đoàn VTP còn dư nợ, có 684 khoản vay/tổng số dư nợ 382.879 tỷ đồng (gồm 261.588 tỷ đồng nợ gốc, 121.287 tỷ đồng nợ lãi) chưa có thủ tục thế chấp khi giải ngân, số còn lại tài sản bảo đảm chủ yếu là cổ phần, quyền tài sản.

Theo lời khai của ông Võ Tấn Hoàng Văn, cựu Tổng giám đốc Ngân hàng SCB, các khoản vay của nhóm Vạn Thịnh Phát được ký hiệu đặc biệt “HSTT’’, viết tắt của Hội sở tiếp thị trên hệ thống Core Banking của ngân hàng.

Việc ký hiệu đặc biệt là để nhận diện khoản vay của Vạn Thịnh Phát và phục vụ yêu cầu theo dõi, thống kê, phê duyệt trái với quy định cho vay thông thường.Kết luận điều tra cho biết trước ngày 1/1/2018, Bộ luật Hình sự chưa quy định về hành vi tham ô trong lĩnh vực tư nhân.

Ngân hàng SCB thiệt hại bao nhiêu?

Trên hệ thống sổ sách kế toán, đến ngày khởi tố vụ án Vạn Thịnh Phát (7/10/2022), tổng số tiền Ngân hàng SCB huy động là hơn 673 nghìn tỉ đồng. Trong đó, huy động của người dân là hơn 511 nghìn tỉ đồng và phần còn lại vay NHNN, vay các tổ chức tín dụng khác…

Kể từ khi Ngân hàng SCB sáp nhập năm 2012 đến ngày khởi tố vụ án, ngày 7-10-2022, bà Trương Mỹ Lan và đồng phạm đã lập một số lượng lớn các hồ sơ vay vốn khống để rút ra số tiền đặc biệt lớn.

Trong đó, kết quả điều tra xác định, từ năm 2018 đến thời điểm khởi tố, Trương Mỹ Lan đã chỉ đạo lập khống 916 hồ sơ vay vốn rút tiền chiếm đoạt của Ngân hàng SCB. Đến nay các khoản vay này còn dư nợ 545.039 tỉ đồng với dư nợ gốc 415.666 tỉ đồng và dư nợ lãi 129.372 tỉ đồng.

Toàn bộ số tiền chiếm đoạt này đều phục vụ cho mục đích cá nhân của Trương Mỹ Lan.

Áp dụng nguyên tắc có lợi cho bị can, CQĐT trừ đi giá trị tài sản bảo đảm và xác định hành vi của bà Trương Mỹ Lan phạm vào tội tham ô tài sản, chiếm đoạt 304.096 tỉ đồng.

Ngoài ra, hành vi tham ô tài sản của bà Lan còn gây thiệt hại số tiền gần 130.000 tỉ đồng là số tiền lãi phát sinh từ số tiền gốc bị chiếm đoạt nêu trên.

Giúp sức cho bà Lan là nhiều lãnh đạo Ngân hàng SCB, nhóm Vạn Thịnh Phát như ông Đinh Văn Thành, ông Bùi Anh Dũng, cùng là cựu Chủ tịch SCB, ông Võ Tấn Hoàng Văn, cựu Tổng Giám đốc SCB và ông Tạ Chiêu Trung, cựu TGĐ công ty Tài chính Việt Vĩnh Phú, nguyên thành viên HĐQT SCB…

Đặc biệt, để che giấu thực trạng tài chính yếu kém và các sai phạm của Ngân hàng SCB, đồng thời để SCB không bị đưa vào diện kiểm soát đặc biệt và tiếp tục được tái cơ cấu, bị can Trương Mỹ Lan trực tiếp gặp gỡ bàn bạc, trao đổi với bà Đỗ Thị Nhàn, cựu Cục trưởng Cục Thanh tra, giám sát ngân hàng II – Ngân hàng Nhà nước, đồng thời là trưởng đoàn thanh tra.

Bà Lan còn chỉ đạo ông Võ Tấn Hoàng Văn, Tổng giám đốc với Ngân hàng SCB tiếp xúc, đặt vấn đề, trực tiếp đưa tiền cho bà Đỗ Thị Nhàn và đưa tiền, quà bồi dưỡng các thành viên trong đoàn thanh tra.