Xét nghiệm HIV và AIDS như thế nào? Ở đâu và gồm những xét nghiệm nào?
1) Xét nghiệm ELISA – ELISA, viết tắt của enzyme-linked immunosorbent assay(xét nghiệm hấp thụ miễn dịch kết nối với enzyme), được sử dụng để phát hiện nhiễm HIV. Vì xét nghiệm này rất nhạy bén, sẽ có những trường hợp dương tính sai (false positive), nên nếu phản ứng dương, cần thực hiện thêm một xét nghiệm nữa để xác nhận, lúc đó thì độ chính xác cao hơn nhiều.
Nếu xét nghiệm ELISA dương tính, xét nghiệm Western blot được thực hiện để xác nhận chẩn đoán.
2) Western Blot : xét nghiệm máu được sử dụng để xác nhận kết quả xét nghiệm ELISA dương tính.
Các xét nghiệm ELISA và Western Blot căn cứ trên sự hiện diện của các kháng thể mà cơ thể người bịnh sản xuất ra và hiện diện trong máu sau khi cơ thể bị siêu vi HIV xâm nhập, nhưng vì kháng thể không được tạo ra ngay sau khi nhiễm bệnh, xét nghiệm có thể âm tính trong một vài tuần đến vài tháng sau khi bị nhiễm bệnh. Mặc dù kết quả xét nghiệm có thể âm tính trong thời gian “cửa sổ” này, mức độ virus có thể cao và có nguy cơ truyền nhiễm.
Gần đây (2014), CDC (Mỹ) đưa ra một khuyến cáo về một phát đồ mới, hay “xét nghiệm thế hệ thứ tư” (fourth generation test) thay thế cho phát đồ HIV 1-Western blot, để định bịnh nhiễm HIV chính xác hơn, sớm hơn (3 tuần), nhận diện virus HIV-2 (không gặp ở Mỹ, thường ở Châu Phi), và kết quả nhanh hơn. Phác đồ mới này phát hiện kháng nguyên HIV-1 p24 và kháng thể của HIV-1 và HIV-2 (combination immunoassay that detects HIV-1 and HIV-2 antibodies and HIV-1 p24 antigen).
3) Thử nghiệm tại nhà – Thử nghiệm tại nhà duy nhất được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt được gọi là Home Access Express Test (Xét nghiệm Truy cập Nhanh tại nhà), được bán tại các hiệu thuốc.
4) Xét nghiệm nước bọt – Một miếng bông gòn được sử dụng để lấy nước bọt từ bên trong má của bạn, được đặt trong lọ và gửi đến phòng thí nghiệm để thử nghiệm. Kết quả có được sau ba ngày. Kết quả dương tính cần được xác nhận bằng xét nghiệm máu.
5) Xét nghiệm tải lượng virus (viral load) – Xét nghiệm này đo lượng HIV trong máu. Nói chung, nó được sử dụng để theo dõi tiến trình điều trị hoặc phát hiện sớm nhiễm HIV.
Ba công nghệ đo tải lượng virus HIV trong máu: phản ứng chuỗi polymerase sao chép ngược (RT-PCR), DNA phân nhánh (bDNA) và xét nghiệm khuếch đại dựa trên chuỗi axit nucleic (NASBA/Nucleic acid sequence based amplification). Các nguyên tắc cơ bản của các xét nghiệm này là tương tự nhau. HIV được phát hiện bằng cách sử dụng trình tự DNA (DNA sequences) liên kết đặc biệt với những trình tự trong virus. Điều quan trọng cần lưu ý là kết quả có thể khác nhau giữa các xét nghiệm.
Các xét nghiệm tải lượng virus khác nhau thường đếm ngược đến 50 bản và đôi khi 20, nhưng không thấp hơn. Vd: Nếu kết quả viral load là : HIV1 RNA, PCR (or bDNA) “not detected” hay “undetectable” ( không phát hiện ra được), có nghĩa là HIV-1 ở mức cực kỳ thấp, kết quả rất tốt. Mặt khác, nếu có một số lượng tải lượng virus, thì đó là số lượng bản sao HIV mà xét nghiệm được tính trong giọt máu đó.
Xét nghiệm HIV ở đâu?
Tùy thuộc vào địa điểm nào thuận tiện cho bạn hơn, bạn có thể đến một trong những địa chỉ dưới đây để được tư vấn và xét nghiệm HIV tự nguyện:
- Bệnh viện Bệnh nhiệt đới trung ương, Hà Nội
- Bệnh viện Bệnh nhiệt đới tp. Hồ Chí Minh
- Viện Pasteur tp. Hồ Chí Minh
- Viện Vệ sinh Dịch tễ khu vực Tây Nguyên, Đắc Lắc
- Viện Pasteur Nha Trang
- Trung tâm y tế dự phòng ở 63 tỉnh, thành phố
- Khoa huyết học ở bệnh viện đa khoa các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương
- Bệnh viện da liễu.
Bạn có quyền yêu cầu việc tư vấn và xét nghiệm HIV tuân thủ chặt chẽ các nguyên tắc về Đồng thuận; Bảo mật; Tư vấn; Chính xác; và, Kết nối với chăm sóc và điều trị.
Đồng thuận: Phải có sự đồng ý của khách hàng sau khi đã được cung cấp đầy đủ thông tin về xét nghiệm HIV. Khách hàng có quyền từ chối xét nghiệm HIV.
Bảo mật: Đảm bảo tính bí mật thông tin của người được tư vấn và xét nghiệm HIV. Nội dung thảo luận giữa người tư vấn và khách hàng không được tiết lộ cho bất kỳ ai nếu không có sự đồng ý của họ.
Tư vấn: Tất cả các trường hợp làm xét nghiệm HIV đều phải được cung cấp thông tin trước xét nghiệm và tư vấn sau xét nghiệm.
Chính xác: Hãy hỏi xem nơi bạn đến làm xét nghiệm HIV có tuân thủ quy trình thực hành chuẩn về xét nghiệm HIV và áp dụng phương cách xét nghiệm quốc gia hay không.
Kết nối với chăm sóc và điều trị: Người nhiễm HIV cần được kết nối ngay với chăm sóc và điều trị.
