Mô gan bình thường chứa một lượng nhỏ chất béo, chẳng hạn như triglycerid, phospholipid, glycolipid và cholesterol. Có thể chẩn đoán gan nhiễm mỡ nếu hơn 5% tế bào gan có mỡ trong mô học của gan. Gan nhiễm mỡ có thể kết hợp với nhiều nguy cơ về thể chất như thừa cân, cao huyết áp, tăng mỡ máu, đường huyết cao, axit uric cao, chức năng gan bất thường, thiếu năng lượng, mệt mỏi vô cùng…
Vậy làm thế nào để ngăn ngừa và chữa gan nhiễm mỡ khoa học và hiệu quả? Chuyên gia gan mật Wang Xu, Khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện Quốc tế Đại học Bắc Kinh giải thích dưới đây.
Gan nhiễm mỡ: “Điều trị nguyên nhân” hiệu quả nhất
Gan nhiễm mỡ là căn bệnh mắc phải do nhiều loại bệnh gây ra, việc loại bỏ nguyên nhân và chủ động kiểm soát bệnh nguyên phát là điều cần thiết để phòng và điều trị gan nhiễm mỡ. Một khi loại bỏ được nguyên nhân, hiệu quả điều trị có thể được nhân đôi với một nửa nỗ lực.
Gan nhiễm mỡ nhẹ đến trung bình, ngay cả khi đã phát triển thành viêm gan nhiễm mỡ và xơ hóa gan, nếu loại bỏ được nguyên nhân và kiểm soát được bệnh nguyên phát thì các thay đổi mô học của gan vẫn có thể được cải thiện, hoặc thậm chí hoàn toàn trở lại bình thường.
Do đó, gan nhiễm mỡ có thể “chữa khỏi”, nhưng cần điều trị lâu dài và cái giá phải trả là kiên trì “điều trị tận gốc” mới có hiệu quả cao nhất.
Vậy nguyên nhân gan nhiễm mỡ gồm những gì và cách bào loại bỏ chúng? Hãy cùng chúng tôi phân tích nguyên nhân cụ thể và giải quyết từng vấn đề một.
- Uống rượu lâu năm
Bỏ rượu có hiệu quả tuyệt đối đối với gan nhiễm mỡ do rượu, chỉ cần kiêng rượu nghiêm ngặt, các chất béo tích tụ trong gan nói chung có thể biến mất hoàn toàn trong vòng vài tuần hoặc vài tháng.
- Gan nhiễm mỡ do thuốc
Đối với hầu hết các trường hợp gan nhiễm mỡ do thuốc, gan hoàn toàn có thể trở lại bình thường trong vòng 2 đến 3 tháng sau khi ngừng thuốc nghi ngờ làm gan nhiễm mỡ kịp thời. Tuy nhiên, muốn ngừng thuốc phải tham vấn bác sĩ chuyên khoa, nếu không chữa khỏi gan nhiễm mỡ thì bệnh khác lại nặng thêm.
- Gan nhiễm mỡ do lâu ngày không cung cấp đủ chất đạm và calo
Sau khi bổ sung vào chế độ ăn đủ protein, axit amin và đủ calo, bệnh gan có thể nhanh chóng được đẩy lùi. Đối với những người đang ăn kiêng, chúng ta cũng cần lưu ý rằng việc kiểm soát chế độ ăn uống không khoa học và hạn chế ăn kiêng sẽ không vượt quá giới hạn cân nặng mà gan nhiễm mỡ vẫn có thể xảy ra.
- Gan nhiễm mỡ béo phì
Giảm cân có thể đẩy lùi gan nhiễm mỡ. Chìa khóa để điều trị gan nhiễm mỡ do béo phì là kiểm soát cân nặng và vòng eo một cách hiệu quả. Đối với bệnh nhân viêm gan nhiễm mỡ không do rượu mà liên quan đến thừa cân và béo phì, giảm cân khoa học có thể nâng cao hiệu quả của thuốc bảo vệ gan. Nếu bệnh nhân gan nhiễm mỡ béo phì giảm được 10% trọng lượng cơ thể trong vòng nửa năm thì các chất béo tích tụ trong gan có thể tiêu đi hoàn toàn, gan phì đại có thể thu lại và chức năng gan trở lại bình thường.
- Các bệnh cơ bản & bệnh mãn tính
Đối với người mắc bệnh gan cơ bản, nên tuân theo chỉ định của bác sĩ và sắp xếp chế độ ăn uống, sinh hoạt, tập luyện trong thời gian theo dõi và chẩn đoán bệnh gan cơ bản. Ví dụ, những bệnh nhân bị viêm gan virus mãn tính, bất kể mức độ bệnh nặng nhẹ, tăng cường dinh dưỡng và nghỉ ngơi một cách mù quáng cũng dễ gây ra gan nhiễm mỡ.
Dinh dưỡng và chế độ ăn uống điều trị gan nhiễm mỡ là điểm mấu chốt
Liệu pháp ăn kiêng là phương pháp điều trị cơ bản nhất cho hầu hết bệnh nhân gan nhiễm mỡ mãn tính, đồng thời đây cũng là biện pháp quan trọng để ngăn ngừa và kiểm soát sự tiến triển của bệnh gan và các biến chứng ngoài gan.
Không một loại thực phẩm nào có thể chứa đầy đủ các chất dinh dưỡng, nhưng khi kết hợp nhiều loại thực phẩm với nhau có thể đạt được sự cân bằng dinh dưỡng. Càng nhiều loại thức ăn thì khả năng bổ sung của các chất dinh dưỡng càng mạnh. Điểm chính của một chế độ ăn uống cân bằng là “sự kết hợp thô và mịn” của các loại thực phẩm chính và “sự kết hợp giữa thịt và rau” của các loại thực phẩm phụ. Bệnh nhân gan nhiễm mỡ nên tiêu thụ bốn loại thực phẩm mỗi ngày: ngũ cốc và khoai tây, rau và trái cây, thủy sản, thịt gia súc và gia cầm, và dầu ăn.
- Hạn chế ăn đường
Bệnh nhân gan nhiễm mỡ phải tuyệt đối hạn chế ăn các loại đường khác như đồ uống, nước hoa quả, đồ ăn nhẹ… Đường quá mức cuối cùng sẽ chuyển thành mỡ tích tụ. Do đó, thực phẩm chủ yếu nên là thực phẩm giàu đường phức hợp, chẳng hạn như gạo, mì, bánh mì hấp, khoai tây… Tinh bột trong loại thực phẩm này không làm tăng mạnh lượng đường trong máu, lại có kích thước lớn, tạo cảm giác no lâu nên được sử dụng làm nguồn cung cấp calo chính cho bệnh nhân gan nhiễm mỡ.
- Tăng lượng chất xơ trong chế độ ăn uống
Bệnh nhân gan nhiễm mỡ nên tăng cường bổ sung chất xơ, nên dùng 25 – 30 gam mỗi ngày. Chất xơ cũng là một loại polysaccharide, không bị tiêu hóa và hấp thụ trong đường tiêu hóa, không sinh nhiệt, giúp hạ đường huyết, hạ lipid máu, duy trì phân trơn và giảm cảm giác đói.
- Hãy cẩn thận về lượng chất béo
Mặc dù chất béo là tác nhân tạo nên những món ăn ngon nhưng nó lại chứa nhiều calo, do đó con người vô tình tiêu thụ quá nhiều calo. Điều đáng nói là một số chất béo có thể nhìn thấy được (như dầu động vật, mỡ…), trong khi một số chất béo không nhìn thấy được (như thịt gà, vịt, cá, sữa, trứng, các loại hạt…).
Bởi vậy cần chú ý chế độ ăn giàu protein có thể giúp giảm cân, cải thiện cân bằng nội môi đường huyết ở bệnh nhân kháng insulin và chống lại các tác động bất lợi của chế độ ăn nhiều chất béo đối với chuyển hóa lipid của tế bào gan.
Tuy nhiên, ăn quá nhiều protein có thể làm hỏng chức năng thận của những người nhạy cảm và không thích hợp cho bệnh nhân bị bệnh thận do đái tháo đường; trong khi hấp thụ quá nhiều protein từ cây họ đậu có thể làm trầm trọng thêm tình trạng tăng acid uric trong máu và bệnh gút. Lòng trắng trứng và sữa là những nguồn cung cấp protein dồi dào.
- Vitamin và khoáng chất
Bệnh nhân gan nhiễm mỡ cũng nên tăng cường bổ sung các loại vitamin và khoáng chất. Thực phẩm giàu vitamin B bao gồm ngũ cốc nguyên hạt, đậu khô, trứng và rau lá xanh; thực phẩm giàu vitamin C bao gồm rau và trái cây tươi. Thực phẩm giàu canxi bao gồm sữa, các sản phẩm từ đậu nành và hải sản. Cần lưu ý rằng bệnh nhân gan nhiễm mỡ nên kiểm soát lượng muối natri ăn vào và hạn chế dưới 6 gam mỗi ngày; khi kết hợp với tăng huyết áp và xơ gan cổ trướng thì lượng muối natri ăn vào hàng ngày chỉ nên dưới 5 gam.
