Già hóa dân số là gì? Già hóa dân số là sự thay đổi về thành phần tuổi của dân số làm tăng tỷ lệ người cao tuổi do tỷ suất sinh giảm và/hoặc tuổi thọ trung bình tăng.
Già hóa dân số tiếng Anh là Population aging, đang diễn ra trên toàn thế giới, nhưng với thời gian không đồng đều. Già hóa dân số là hiện tượng nhân khẩu học thống trị của thế kỷ 21. Tỷ lệ sinh giảm, tuổi thọ tăng và sự phát triển của các nhóm quy mô lớn đến độ tuổi lớn hơn đang khiến tỷ lệ người cao tuổi tăng trên toàn thế giới. Hiện tượng già hóa dân số chưa từng có trong lịch sử loài người, kéo theo những thay đổi sâu rộng về nhu cầu và năng lực dân số, có những tác động đáng kể đến việc làm, tiết kiệm, tiêu dùng, tăng trưởng kinh tế, giá trị tài sản và cân bằng tài khóa.
Già hóa dân số là gì? Cách tính già hóa dân số
Các nhà nhân khẩu học sử dụng tháp tuổi / giới tính để minh họa sự phân bố dân số trên tất cả các nhóm tuổi.
Chỉ số tiêu chuẩn của già hóa dân số là tỷ số phụ thuộc vào tuổi già (OADR). Nó lấy số lượng những người đã đến tuổi nhận lương hưu và chia nó cho số người trưởng thành ‘trong độ tuổi lao động’ (16-64 tuổi) để đo dân số cao tuổi phụ thuộc so với những người trả tiền cho họ.
Già hóa dân số là gì? Biểu hiện của già hóa dân số
Tỉ lệ người cao tuổi tăng lên, tỉ lệ sinh giảm và dân số trong độ tuổi lao động cũng dần giảm đi.
Nguyên nhân già hóa dân số ở Việt Nam
Theo thống kê, Việt Nam đang là quốc gia có tốc độ già hóa dân số nhanh và số lượng người cao tuổi tăng cao trong những năm gần đây. Trong khoảng thời gian 2009-2019, người cao tuổi tăng từ 7,45 triệu lên 11,41 triệu, tương ứng với tăng từ 8,68% lên 11,86% tổng dân số. Như vậy, dân số cao tuổi chiếm 40% của tổng số dân tăng lên hàng năm. Cũng trong giai đoạn này, tổng dân số tăng trung bình 1,14%/năm thì dân số cao tuổi tăng tới 4,35%/năm.
Chênh lệch tỉ lệ sinh tử
Kinh tế phát triển, điều kiện sống thay đổi khiến tuổi thọ của người dân tăng cao, tỉ lệ sinh sản giảm đi (do năng lực sinh sản suy giảm, hai là do giới trẻ hiện nay có xu hướng trì hoãn sinh con để tập trung phát triển kinh tế).
Quan niệm của con người về sinh sản đã thay đổi
Quan niệm của người Việt rằng kết hôn và sinh con, thậm chí là sinh nhiều con cho vui cửa vui nhà đã là quá khứ. Hiện nhiều người trẻ suy nghĩ thoáng hơn, lo tập trung phát triển kinh tế, tận hưởng cuộc sống, sinh con là việc thứ yếu.
Áp lực kinh tế xã hội
Việc nuôi dạy con cái hiện nay đòi hỏi điều kiện tài chính vững vàng. Thực tế, gánh nặng kinh tế ảnh hưởng rất nhiều đến tỉ lệ sinh hiện nay của người Việt. Khi chưa có đủ năng lực để lo cho con cái một môi trường học tập, phát triển thực sự tốt thì nhiều người chưa sẵn sàng sinh con. Thay vào đó, họ tập trung phát triển kinh tế, tích lũy tiền đợi đến thời điểm thích hợp để sinh. Khi đó, họ chỉ sinh 1-2 con.
Nhận thức của con người đã thay đổi
Hiện nay, mọi người tập trung vào việc chăm sóc sức khỏe cá nhân để gia tăng tuổi thọ. Điều này khiến tuổi thọ trung bình có xu hướng tăng cao. Trong khi tỉ lệ sinh chưa đủ để cân bằng thì tình trạng dân số già là điều sớm muộn cũng sẽ xảy ra.
Thuận lợi và khó khăn của già hóa dân số
– Thuận lợi: tỉ lệ dân số phụ thuộc ít, nhiều lao động có kinh nghiệm lâu năm.
– Khó khăn:
+ Tỉ lệ người già nhiều, chi phí phúc lợi xã hội cho người già lớn, gây sức ép lên các vấn đề y tế.
+ Nguy cơ suy giảm dân số.
