Kháng sinh đồ là cách để xác định loại kháng sinh còn nhạy với vi khuẩn gây bệnh và mức độ nhạy của kháng sinh đối với vi khuẩn đó.
Việc lựa chọn kháng sinh đồ tùy thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như: vị trí nhiễm trùng, tuổi bệnh nhân… trong đó kháng sinh đồ cũng đóng vai trò rất quan trọng trong việc chọn lựa kháng sinh.
Có nhiều phương pháp thực hiện kháng sinh đồ khác nhau. Nhưng phương pháp Kirby-Bauer được sử dụng nhiều nhất. Phương pháp này là sau khi nuôi cấy trên môi trường thạch chuyên biệt, nhiều đĩa nhỏ kháng sinh – mỗi đĩa nhỏ tẩm một trong những loại kháng sinh cần thử nghiệm – sẽ được đặt vào môi trường này.
Các bước kháng sinh đồ
Kiểm tra để tìm ra loại kháng sinh mẫn cảm đối với một dòng vi khuẩn gây bệnh theo các bước như sau:
- Lấy mẫu bệnh phẩm: bác sĩ sẽ lấy mẫu bệnh phẩm ở những vị trí cơ quan mà vi khuẩn phát triển gây nên tình trạng nhiễm khuẩn ở bệnh nhân. Các mẫu bệnh phẩm thường lấy là máu, nước tiểu, đờm, dịch mũi, dịch hầu họng, dịch não tủy…
- Nuôi cấy vi khuẩn gây bệnh: bằng cách lấy mẫu vi khuẩn từ cơ quan, mô, máu của cá bệnh cho phát triển trên đĩa thạch có chứa môi trường dinh dưỡng đặc biệt.
- Phân lập và tách ròng vi khuẩn nhằm thu được dòng thuần vi khuẩn gây bệnh.
- Lấy một lượng thích hợp vi khuẩn thuần trải đều trên đĩa thạch, sau đó gắn các đĩa kháng sinh vào đĩa thạch.
- Ủ trong tủ ấm ở nhiệt độ 28-30oC
- Đọc kết quả: sau 24-48 giờ, trên bề mặt đĩa thạch xuất hiện các vòng tròn không có vi khuẩn phát triển (vòng vô khuẩn) ở mỗi đĩa kháng sinh.
- Đo đường kính của vòng vô trùng để xác định tính nhậy cảm của vi khuẩn với kháng sinh đó, nếu:
+ Đường kính ≤ 11 mm: Kháng
+ Đường kính 12-15 mm: Trung bình
+ Đường kính ≥ 16 mm: Nhậy.
Sau khi có kết quả kháng sinh đồ, người ta sẽ chọn các loại kháng sinh có độ nhạy cao dùng để điều trị bệnh cho cá nhân.
Sau khi lấy, mẫu bệnh phẩm này sẽ được nuôi cấy trên những môi trường khác nhau để vi khuẩn gây bệnh phát triển. Từ đó, vi khuẩn gây bệnh sẽ được phân lập trên môi trường nuôi cấy thích hợp để lựa chọn thực hiện kháng sinh đồ.
Từ kết quả kháng sinh đồ, bác sĩ sẽ lựa chọn các loại kháng sinh có độ nhạy cao để đưa ra phác đồ điều trị cho bệnh nhân.
Các yếu tố dẫn đến sai sót kết quả kháng sinh đồ như: Môi trường thạch, vi khuẩn và khoanh giấy đã thấm kháng sinh.
