Một đặc tính được cho là kỳ lạ của loài rồng Komodo đó là những con rồng cái có thể sinh sản đơn tính (hay còn gọi là trinh sản) nghĩa là chúng hoàn toàn có thể mang thai và tự thụ tinh cho trứng của mình mà không có tinh trùng của con đực.
Các nhà khoa học vẫn đang đi tìm câu trả lời cho hiện tượng này. Tuy nhiên, khi gặp con đực, rồng cái vẫn có thể “mang bầu” và sinh sản bình thường.
Loài vật hiếm này đang có nguy cơ tuyệt chủng khi chỉ còn 4.000-5.000 cá thể trong đời sống hoang dã. Tuy nhiên trong số đó chỉ còn khoảng 300 con cái là có khả năng sinh sản. Vì sự khan hiếm “phái nữ”, các chàng rồng luôn phải chiến đấu cam go để giành cho mình một cô nàng. Rồng đực càng to, khỏe thì khả năng giành giật bạn tình và bảo vệ lãnh thổ càng lớn.
Khi trở thành người chiến thắng, chàng rồng sẽ tiến tới dùng lưỡi liếm nhẹ lên cô nàng để thăm dò phản ứng của nàng. Chàng ta còn dùng vuốt của mình cào lên cô nàng như một sự nhắc nhở cho cuộc “giao lưu” diễn ra trong khoảng vài phút.
Một nghiên cứu được công bố vào năm 2012 của các nhà khoa học thuộc trường Đại học Melbourne, Australia, đã chỉ ra rằng, tuổi thọ của rồng Komodo cái chỉ bằng khoảng một nửa so với những con đực bởi chúng phải làm quá nhiều “việc nhà”, như xây tổ và bảo vệ trứng.
Từ khi sinh ra đến tuổi thứ 7, rồng đực và rồng cái có kích thước cơ thể tương đương nhau, nhưng sau đó, khi đến tuổi sinh sản thì rồng cái bị tụt hậu với chiều dài trung bình 1,2 m và trọng lượng trung bình 22 kg. Trong khi đó, chiều cao và trọng lượng trung bình của con đực là 1,6 m và 65 kg.
Một trong những lý do đó là rồng cái phải dành tới 6 tháng mỗi năm để xây tổ, đẻ trứng và chăm con. Sự thiếu hụt rồng cái nghiêm trọng đã khiến rồng đực phải tranh giành nhau bạn tình qua những cuộc đấu gay cấn.
Rồng Komodo con vừa ra khỏi trứng đã xông xáo tự đi kiếm ăn mà không cần sự bảo vệ của bố mẹ. Chính vì thế, chúng dễ dàng thành con mồi cho rồng lớn hơn. Mất 3-5 năm là rồng Komodo trưởng thành và 10 năm sau có thể sinh sản. Tuổi thọ của chúng từ 30 đến 50 năm.
Trung tâm Bảo tồn Tài nguyên Quốc gia Indonesia (BBKSDA) tại tỉnh East Nusa Tenggara cho biết khoảng trên 40 con rồng Komodo đã chạy ra và sống bên ngoài các khu vực trong Công viên Quốc gia dành riêng cho loài bò sát khổng lồ, do môi trường sống của chúng bị đe dọa. Vườn thú Surabaya, phía đông Java đã thực hiện chương trình ấp 21 quả trứng rồng Komodo và đã cho ra bảy chú rồng con. Loài vật hiếm này đang có nguy cơ tuyệt chủng khi chỉ còn 5.000 cá thể trong đời sống hoang dã. Nhưng có những lo ngại rằng chỉ còn khoảng 300 con cái là có khả năng sinh sản./.
