Ma túy là tên gọi chung chỉ những chất kích thích thần kinh có hiệu ứng gây ngủ. Có nhiều loại ma túy, từ tự nhiên đến tổng hợp. Nhận biết các loại ma túy này thế nào?
Theo khái niệm khoa học, ma túy là các chất có nguồn gốc tự nhiên (morphin…); bán tổng hợp (heroin được bán tổng hợp từ morphin) hay tổng hợp (amphetamine) có tác dụng lên hệ thần kinh trung ương gây cảm giác như giảm đau, hưng phấn hay cảm thấy dễ chịu… mà khi dùng nhiều lần thì sẽ phải sử dụng lại nó nếu không sẽ rất khó chịu.
Theo cách hiểu thông thường trong xã hội Việt Nam hiện nay ma túy thường được hiểu đó là heroin, cocain. Một người bị nghiện ma túy sẽ bị mọi người hiểu là nghiện heroin hay ngược lại mà không có sự phân biệt về chất gây nghiện mà người đó sử dụng.
Ở Việt Nam không có một sự nhất quán chung trong việc sử dụng danh xưng này cho các chất thuộc loại này. “Ma túy” được sử dụng rộng rãi như một thuật ngữ mang màu sắc tiêu cực để chỉ từ những chất có khả năng gây nghiện và tàn phá cơ thể người dùng cao (heroin, đá Crystal Meth…) cho đến những chất có thể dùng trong y tế với liều lượng nhỏ (như cần sa, chất được sử dụng rộng rãi ở Hà Lan, một phần Hoa Kỳ) khiến dư luận tại Việt Nam thiếu khách quan và khoa học khi nói đến vấn đề sử dụng các chất này (người dân thường chỉ quan tâm đến tác hại trong khi công dụng dược liệu ít được để ý).
Ma túy tự nhiên
Thuốc phiện. Đây là các chất ma túy có sẵn trong tự nhiên, là những ancaloit của một số loài thực vật như: thuốc phiện, Cocain…
Nguồn gốc: Từ nhựa cây thuốc phiện (cây anh túc, anh tử túc,…), có trồng ở 12 tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam. Và từ lá cây coca, chế ra chất cathinone, có nhiều ở Nam Mỹ.
Nhận dạng: Nhựa thuốc phiện được đóng gói dưới dạng đặc, dẻo, có màu đen. Từ nhựa này người ta chế biến để thu được morphine dưới dạng viên nén hoặc dạng nước đựng trong ống thủy tinh.
Cần sa (canabis)
Nhận dạng: Là loại ma túy được chế từ hoa/lá/nụ khô của cây cần sa. Nhựa khô chiết suất đôi khi trộn với hoa khô khoảng 10-20% THC và ép thành từng bánh nhỏ. Dầu chiết suất sử dụng chất hòa tan hữu cơ 15-30% THC. Loại ma túy này là một loại ma túy gây ảo giác.
Ma túy bán tổng hợp
Heroin. Các chất ma túy tổng hợp thường độc hại hơn thuốc phiện 500 lần. Có loại bột màu trắng, trắng nhạt hoặc màu nâu, màu vàng nhạt, cục không mùi.
Nguồn gốc: Các loại ma túy tổng hợp từ hóa chất độc hại thuộc nhóm amphetamin, ketamin, methamphetamin…
Ma túy tổng hợp
Các dạng:
Ectasy (thuốc lắc):
Là chất gây nghiện vừa gây kích thích, vừa gây ảo giác được sản xuất dưới dạng nén, viên nang, với tên gọi Yinyang, Sky, Adam, Eva, Love,VW, Ice, Mọi da đỏ, Mè đen, Tên lửa, Thiên thần… với màu trắng, vàng, xanh, đỏ… với các hình nổi bề mặt
Khi dùng liều cao kèm với âm thanh có cường độ lớn, người sử dụng có những hành vi kỳ lạ như: kích động cuồng nhiệt, manh động, lắc lư quay cuồng, la hét, đập đồ đạc. môi trường dễ đầu độc, sử dụng trong các vũ trường, karaoke, quán Bar,…
Ma túy đá (hay là crystal meth):
Loại ma túy này được giới sử dụng gọi là đá vì hình dạng bên ngoài trông giống đá – là tinh thể kết tinh thành những mảnh vụn li ti, gần giống với hạt mì chính (bột ngọt) và óng ánh giống đá. Ngoài dạng phổ biến trên, ma túy đá còn bán bất hợp pháp trên thị trường dưới các dạng cục, bột, viên nén . Đây là một loại ma tuý mới tồn tại dưới dạng thức tinh thể.
Ketamin (tại đây).
Bánh lười: giống như chiếc bánh ngọt có tẩm cần sa với cách sử dụng khá dễ, chỉ cần nhai và nuốt như người ta ăn một chiếc bánh ngọt.
Cỏ Mỹ: Cỏ Mỹ còn được gọi là cỏ Úc, cỏ Canada. Đây thực chất là lá, thân, rễ của một loại cây thực vật được tẩm ướp chất gây nghiện nguồn gốc từ nước ngoài, thẩm lậu vào trong nước chủ yếu từ Trung Quốc. Cỏ Mỹ có hình dạng giống như cần sa nhưng sợi vụn hơn, có mùi hơi khét, dạng nhựa cháy. Vấn đề đáng chú ý là để gây sự thu hút, các loại này thường đóng gói trong bao bì có mẫu mã đẹp, bắt mắt. Cỏ Mỹ là loại thực vật dạng cỏ có tẩm ướp chất gây nghiện (XLR-11, JWH-018, 073, 200… Với các nhãn hiệu ghi trên bao bì là K2/spice, Fake week, Moon Rock…
Cách sử dụng cỏ Mỹ cũng giống như là cần sa là cuốn hút như thuốc rê. Nhưng khi hút cỏ Mỹ không gây màu khét đặc trưng như cần sa nên khó bị phát hiện hơn. Khi sử dụng, cỏ Mỹ sẽ gây ảo giác mạnh, giãn đồng tử, căng thẳng, kích động cực đoan. Do gây kích thích lên hệ thần kinh mạnh hơn so với cần sa nên Cỏ Mỹ được nhiều người ưa chuộng hơn và gây tác hại nặng nề hơn.
Tân dược có khả năng gây nghiện
Morphin: là loại thuốc thuộc nhóm thuốc giảm đau đau gây buồn ngủ. Đồng thời, thuốc có tác động lên não nhằm thay đổi về cách cơ thể cảm nhận, phản ứng với những cơn đau. Morphin có dạng lỏng dùng để tiêm hoặc uống.
Diazepam, Seduxen: thuốc ngủ dạng viên, lỏng.
Các câu hỏi khác về ma túy
Ma túy tổng hợp là gì?
Là chất ma tuý được điều chế bằng phương pháp tổng hợp hoá học toàn phần từ các hoá chất (được gọi là tiền chất), điển hình là amphetamine. Nhìn chung, các chất ma tuý tổng hợp có tác dụng kích thích mạnh và nhanh hơn các chất ma tuý tự nhiên và bán tổng hợp. Chúng có tác dụng kích thích nhất thời hệ thống thần kinh trung ương gây hưng phấn và ảo giác hoang tưởng, do vậy chúng còn gọi là “các chất loạn thần”, “ma tuý điên”, ” ma tuý bạo lực”… và được coi là những chất ma tuý nguy hiểm nhất.
Đến nay, nước ta đã xuất hiện các chất ma tuý tổng hợp rất nguy hiểm, đặc biệt là các chất ma tuý kích thích dạng amphetamine (ATS-amphetamine-type-stimulans) có xu hướng gia tăng rất mạnh. Các chất ma tuý thuộc nhóm ATS như amphetamine, methamphetamine, MDMA (3,4 methylenedioxymethaphetamine, còn gọi là Ecstasy) đều có thể hấp thụ qua đường tiêu hoá, sau 24 giờ thì khoảng 70-90% được bài tiết qua nước tiểu và bài tiết gần hết sau 2-3 ngày.
Tác hại của ma túy
Đối với hệ hô hấp: Các chất ma túy kích thích hô hấp làm tăng tần số thở gây ức chế hô hấp, nhất là khi dùng quá liều. Nhiều trường hợp ngưng thở nếu không cấp cứu kịp thời sẽ dẫn đến tử vong, đôi khi ngưng thở rất đột ngột.
Chẳng hạn một thanh niên đang cai nghiện đột ngột ngưng thở tử vong không rõ nguyên nhân, khi giải phẫu tử thi thì phát hiện nạn nhân có bao heroin bởi một màng mỏng rồi cấy dưới da để thuốc phóng thích từ từ, nhưng bao thuốc đột nhiên vỡ và phóng thích quá nhiều gây ngộ độc.
Ngoài ra, sau khi dùng ma túy (nhất là cocaine) có thể gây phù phổi cấp, tràn khí màng phổi, tràn khí trung thất, xuất huyết phế nang, viêm tiểu phế quản tắc nghẽn, viêm phổi, lên cơn hen phế quản…
Theo thông tin trên tạp chí Medical Progress tháng 1 năm 1999, nhiều công trình nghiên cứu của các tác giả Mỹ đã cho thấy có mối liên quan giữa hút ma túy (nhất là cocaine) và ung thư phổi.
Đối với hệ tim mạch: Các chất ma túy sẽ kích thích làm tăng nhịp tim, ảnh hưởng trực tiếp lên tim, gây co thắt mạch vành có thể tạo nên cơn đau thắt ngực, nặng hơn có thể gây nhồi máu cơ tim. Chúng cũng là nguyên nhân của các rối loạn nhịp đe dọa tính mạng người dùng ma túy. Ngoài ra còn gây nên tình trạng co mạch làm tăng huyết áp.
Đối với hệ thần kinh: Ngoài tác dụng kích thích thần kinh giai đoạn đầu gây hưng phấn, sảng khoái, lệ thuộc thuốc…, cũng có thể gây các tai biến như: co giật, xuất huyết dưới nhện, đột quị…
Đối với hệ sinh dục: Ở người nghiện ma túy, khả năng tình dục bị suy giảm một cách rõ rệt, và hậu quả này vẫn tồn tại sau khi ngưng dùng thuốc một thời gian khá lâu[cần dẫn nguồn]. Ở những nam giới dùng ma túy trong thời gian dài sẽ bị chứng vú to (gynecomastia) và bất lực. Còn ở phụ nữ sẽ bị rối loạn chu kỳ kinh nguyệt, rong kinh, tăng tiết sữa bất thường và vô sinh.
Ngoài ra, người dùng ma túy còn phải chịu những tác hại khác như: hoại tử tế bào gan, ảo thính, ảo thị… Sử dụng ma túy còn có khả năng nhiễm HIV/AIDS (bệnh cơ hội) và khả năng tử vong cao.
Đối với trẻ em, ma tuý để lại những hậu quả không thể lường hết được. Kết quả nghiên cứu cho thấy, các em nghiện ma túy thể chất phát triển không bình thường chậm lớn, gầy còm, trí nhớ kém, trí thông minh giảm, lười biếng, ngủ nhiều, thích nằm, không thích lao độn, khả năng hoạt động kém …
Ma tuý còn là nguyên nhân gây mất trật tự an toàn xã hội, là nguồn gốc của nhiều loại tội phạm hình sự. Thực tế cho thấy ma tuý là bạn đồng hành của tội phạm, mối quan hệ giữa ma túy và tội phạm là mối quan hệ nhân quả. Ma tuý gắn liền với hành vi phạm tội, là nguồn bổ sung tội phạm. Khi bị nghiện, những người nghiện sẵn sàng làm mọi việc miễn là có tiền, có ma tuý, thậm chí giết người, cướp của. Ở trẻ em, các hành vi chưa mang tính chất nghiêm trọng, nhưng cũng xuất hiện những mầm mống của tội phạm như trộm cắp, cướp giật, lừa đảo…
